Het waait vast over. Dat was lang de gedachte bij de Q-koortsuitbraak in 2007. Pas nadat er duizenden mensen ziek waren geworden en na lang treuzelen, riep de overheid in 2010 de epidemie een halt toe.

Mariet Paes, toen directeur van de Provinciale Raad Gezondheid in Brabant, ziet wel verschillen tussen de coronacrisis en de Q-koortsepidemie: “COVID-19 kreeg eind januari al de A-status, zodat het verplicht werd om besmetting te melden. Bij de Q-koorts duurde het bijna drie jaar voordat boeren daartoe verplicht werden.”

Aan kennis over het coronavirus wordt sinds de uitbraak wereldwijd gewerkt. Dat was heel anders bij de Q-koorts, maar toch was al snel duidelijk dat deze bacterie moet worden aangepakt bij de bron: op het erf van de boer. En dat is lastig met een politieke kloof tussen de gezondheidszorg en het belang van de veehouder.

Medisch historicus Floor Haalboom schreef eerder al over de vraag welke belangen het zwaarst wegen als mensen ziek worden van dieren: volksgezondheid of de landbouwsector. Haar conclusie: economische belangen voeren altijd de boventoon.

Het belang van communicatie lijkt tegenwoordig wel doorgedrongen tot de overheid, die elke ontwikkeling rond het coronavirus naar buiten brengt. Dat was tijdens de Q-koorts wel anders, zegt Paes: “Het heeft mij destijds zeer gestoord dat patiënten zo slecht geïnformeerd werden, terwijl Brabanders met veel vragen en angsten zaten.”

Roel Coutinho, voormalig directeur bij het RIVM, vindt dat ook winst: “Een advies van het Outbreak Management Team gaat nu direct naar de Tweede Kamer en de media.“

Hoe kijken de betrokken ministers terug op de aanpak van de Q-koorts? Lees het op Follow the Money

Maar de echte test of er van Q-koorts is geleerd, is niet de coronacrisis maar een volgende uitbraak van een ziekte die vanuit landbouwdieren overspringt naar mensen.

Jos van de Sande, oud-hoofd infectieziektebestrijding van de GGD, is er niet zeker van: “De contacten tussen artsen voor mensen en artsen voor dieren zijn tegenwoordig beter. Maar niet op lokaal niveau, daar praten huisartsen en dierenartsen nog altijd nauwelijks met elkaar. En ministeries willen altijd een compromis. Dat werkt niet in een crisissituatie.”

Nieuwe gezondheidscrises liggen alweer op de loer, zegt Alfons Olde Loohuis, huisarts in Herpen in de tijd dat Q-koorts begon. “De pest deed er vier jaar over om van China naar Europa te reizen. Een modern virus kan in 48 uur 18 miljoen mensen besmetten.”

Olde Loohuis gaat verder: “In Europa klopt teken-encefalitis aan de deur, een virusziekte die via knaagdieren en tekenbeten op mensen wordt overgedragen.”

Meer weten over de ziektes waar we in de toekomst mogelijk kennis mee gaan maken? Lees het op Follow the Money

Zeker is: na Q-koorts en na corona komt er weer een van dieren afkomstige ziekte die de samenleving overhoop gooit. De vraag is alleen: wanneer?

LEES OOK:

Corona-nertsen in zelfde gebied als varkenspest en Q-koorts: 'Dit is wel heel toevallig'

Aanzwellende roep om onderzoek naar verband tussen corona en luchtkwaliteit in regio Uden

Omroep Brabant reconstrueerde samen met onderzoekswebsite Follow the Money de Q-koortsepidemie tussen 2007 en 2011. Dit is het laatste deel, lees hier de andere delen:

1. Richard was jarenlang hondsberoerd door Q-koorts, nu wil hij de onderste steen boven
2. Hoe de Q-koorts al tientallen jaren verstoppertje speelt
3. Hoe Q-koorts in 2007 eerst niet werd gezien en later schromelijk werd onderschat
4. Q-koorts kon om zich heen grijpen doordat de overheid steeds voor de geitenhouders koos
5. De geitensector groeit, ondanks Q-koorts en andere gezondheidsrisico’s
6. De Q-koortsepidemie is voorbij, maar we zijn nog niet klaar met de ziekte