1) Lijkt de Brabantse economie op de Nederlandse economie?

Bijna wel. Het Nederlands Bruto Nationaal Product, de waarde van wat we in Nederland samen doen, is bijna 800 miljard. Brabant draagt daar ruim 100 miljard aan bij.

De Rabobank denkt dat Brabant iets gevoeliger is voor de gevolgen van de coronacrisis. Als de Nederlandse economie in 2020 vijf procent krimpt, komt de krimp in Brabant uit op zes procent.

Hoe dat komt? Het virus treft niet alle bedrijven even hard. De Rabobank constateert dat Brabant meer bedrijfstakken heeft die last hebben van het virus, bijvoorbeeld omdat ze internationaal opereren en dus last hebben van lockdowns in andere landen.

2) Heeft een onzeker gevoel invloed op de economie?

Ja! Veel is onduidelijk. Hoe lang duurt de crisis? Komt er een tweede coronagolf? Wie heeft er nog werk of durft een bedrijf te beginnen? Komt er een vaccin en zo ja: wanneer? De regering straalt daadkracht uit maar kan niet verhullen dat veel onzeker is.

Onzekerheid is een gevoel, maar wel een gevoel dat ons gedrag beïnvloedt en dus de economie. Onzekere consumenten stellen aankopen uit. Onzekere ondernemers stellen investeringen uit. Gevolg: een recessie en meer onzekerheid.

Volgens het CBS zijn het consumentenvertrouwen en de koopbereidheid ongekend laag. Volgens de ABN AMRO Bank gaven Nederlanders tijdens de lockdown twintig procent minder uit. De bank verwacht herstel, maar voorspelt voor heel 2020 wel een daling van 7 procent.

Een grafiek van het CBS toont de ongekende daling van het consumentenvertrouwen:

Wat voor consumenten geldt, geldt ook voor ondernemers. Het producentenvertrouwen is sinds 1985 niet zo laag geweest als in april. De gemiddelde productie in de industrie lag in maart 2,5 procent lager dan een jaar eerder.

De angst voor werkloosheid speelt een grote rol. In april daalde het aantal werkende Nederlanders met 160.000 naar bijna negen miljoen, de grootste daling sinds 2003. Het aantal mensen met een WW-uitkering ging omhoog, het aantal vacatures naar beneden.

3) Wat betekent dit voor gemeenten en de inwoners?

De coronacrisis treft gemeenten hard. Ze missen inkomsten, zoals:

• parkeergelden,
• toeristenbelasting.

En ze hebben onverwachte kosten:

• sociale uitkeringen door extra werkloosheid,
• extra inzet van opsporingsambtenaren op straat,
• hulp aan lokale bedrijven en verenigingen
• tegenvallers door leegstaande theaters.

Eindhoven steunde de cultuur al met drie miljoen extra. De gemeenten klopten bij het rijk aan om extra geld. Driekwart van de gemeenten ziet het volgens EenVandaag en de VNG somber in.

Donderdag heeft het rijk bekend gemaakt dat er snel bijna 600 miljoen extra rijksgeld is voor gemeenten, provincies en waterschappen. Samen met die andere overheden gaat het rijk bestuderen hoe de problemen op langere termijn aan te pakken.

Gemeenten kunnen hun begrotingen zelf sluitend maken door te bezuinigen en de onroerendezaakbelasting te verhogen. Dat heeft invloed op het inkomen van burgers en dus op de (regionale) economie.

4) Wat gebeurt er precies in een anderhalvemeter-samenleving?

In een anderhalvemeter-samenleving zitten we verder uit elkaar en dat beïnvloedt hoe we geld verdienen. Er kunnen minder mensen in het openbaar vervoer, op een terras of in een schouwburg. Kantoortuinen zijn achterhaald. Voetbalstadions zijn een mogelijke besmettingshaard.

Volgens ABN AMRO gaan na de coronacrisis meer mensen thuiswerken. De verandering kan in Nederland snel gaan door de goede internetverbindingen en omdat de meeste mensen wel met computers overweg kunnen.

NS-topman Rogier van Boxtel zegt dat de NS dit jaar een miljard misloopt. Er rijden treinen maar er passen minder klanten in. Horecaondernemers zoeken naar ruimte voor grote terrassen, maar die is er niet overal.

De nieuwe wereld biedt ook kansen. Wie gaat fietsen verkopen aan al die mensen die niet meer in de bus passen? Wie bedenkt nieuw kantoormeubilair? Wie weet hoe een restaurant straks nog gezellig kan zijn?

Eindhoven, als stad van ervaren designers, kan daar een grote rol bij spelen.

5) Wat gaat er in Europa gebeuren?

Brabant heeft een grote maakindustrie. Bedrijven produceren goederen en die worden voor een groot deel in Europa geëxporteerd.

Alle Europese landen lijden onder de coronacrisis. Volgens het CBS daalde de economie in de eurozone in het eerste kwartaal met 3,6 procent. In Nederland was er, voor het eerst na ruim vijf jaar groei, een daling van 1,7 procent. Dat betekent onzekerheid en minder geld.

Er wordt gedebatteerd over de vraag hoe de Europese economie uit het slop kan worden getrokken. Duitsland en Frankrijk willen een wederopbouwfonds van 500 miljard euro. Nederland en een aantal kleinere landen denken daar anders over.

Die discussie zorgt voor extra onzekerheden en heeft zo economische gevolgen.

6) En buiten Europa?

In Nederland bleek de gezondheidszorg robuust genoeg om de eerste coronagolf op te vangen. Wereldwijd wordt veel geld uitgegeven om landen in Afrika en Latijns-Amerika te helpen. Toch is er een kans dat in landen met een minder effectieve gezondheidszorg, het virus rond blijft waren.

Dat betekent dat contacten met zulke landen lastig blijven. Er moeten regels komen om te voorkomen dat virussen meeliften aan boord van vliegtuigen.

Dat geldt niet alleen in derdewereldlanden. President Trump wil de economie zo snel op gang te krijgen, dat hij een tweede coronagolf riskeert. De Verenigde Staten, ons vijfde exportland, zijn nu al zwaar getroffen. Dat heeft gevolgen voor Nederland (en dus voor Brabant).

7) Hoe worden de kosten van de eerste coronagolf betaald?

Het kabinet geeft zonder aarzelen tientallen miljarden uit om de economie en de samenleving draaiende te houden. Dat is een schuld die later afgelost moet worden. De regeringen hebben daardoor de komende jaren minder financiële ruimte dan verwacht.

Ook de gezondheidszorg heeft enorme bedragen uitgegeven. De Nederlandse ziekenhuizen noemen een schade van vijf miljard. Gezondheidseconoom Wim Groot voorspelt dat de premie voor de ziektekostenverzekering 150 euro stijgt met alle gevolgen voor de netto-inkomens en de uitgaven.

8) Hoe ziet de samenleving er straks uit?

Het kabinet wil ondanks de coronacrisis grote bedragen uitgeven aan stikstof (5 miljard op het bestaande beleid) en broeikasgassen.

Uit onderzoek blijkt dat veel Nederlanders de schone lucht van de afgelopen maanden willen houden. Volgens een enquête van ABN AMRO willen veel mensen minder autorijden en minder vliegen.

170 wetenschappers tekenden een manifest. Volgens hen is nu het moment om Nederland te verduurzamen. Geld voor verduurzaming kan bedrijven helpen. Dat vergt een duidelijke koers van de overheid zodat ondernemers durven investeren.