Aanleiding of de Burgemeester van der Lelystraat in Woudrichem nog wel gehandhaafd kan blijven als straatnaam, is een recent gepubliceerd onderzoek door historicus Bert van Straten en Raoul Nijst. In dat onderzoek is onomstotelijk vast komen te staan dat Van der Lely in de oorlog een actieve rol heeft gespeeld bij de registratie, isolatie en deportatie van Joodse families uit Woudrichem.

De eerste weken na de publicatie van het onderzoek bleef het stil rond de eindconclusies van de onderzoekers. Lokale krantjes schreven er wat over en de burgemeester verwees in een reactie, in een lokale krant, naar de eerder gemaakte excuses van premier Rutte op 26 januari 2020. Tijdens een toespraak bij de Nationale holocaustherdenking in Amsterdam bood Rutte excuses aan voor het overheidshandelen van toen.

Verder bleef het tot nu toe stil aan de kant van de gemeente. Ondanks een oproep van de onderzoekers én een brief aan het gemeentebestuur, om een standpunt in te nemen over het oorlogsverleden van de burgemeester. “De oproep van Rutte is en was een duidelijke kans voor het gemeentebestuur van Altena om zich alsnog uit te spreken over de gebeurtenissen van toen”, stelt onderzoeker Bert van Straten. “Dat hebben we hen ook gevraagd, maar tot nu toe hebben wij als schrijvers van de brief, als onderzoekers, geen enkele reactie ontvangen.”

“Ga eens nadenken over welk gebaar je kunt maken”, besluit Van Straten die samen met Raoul Nijst ontdekte dat burgemeester van der Lely heeft meegewerkt aan de registratie, isolatie, beroving en deportatie van de in Woudrichem woonachtig Joodse families Benjamins en J Hertzberger.

Ook wisten de onderzoekers bewijs te achterhalen dat Van der Lely actief heeft meegewerkt aan de ‘behoefte’ van de Duitsers om alle Joden te registreren. Ook aan de isolatie van de Joden heeft Van der Lely actief meegewerkt, aldus de onderzoekers. “Het één en ander blijkt uit zijn verzoek om nog twee bordjes ‘Voor Joden verboden’ te bestellen. Hij kwam er twee te kort.”

'Nabestaanden' reageren op onderzoeksconclusies
Op tafel van het gemeentebestuur van Altena ligt sinds 6 juni ook nog eens een indrukwekkende brief uit Israël. De brief is weliswaar geanonimiseerd, maar betrokkenen en deskundigen verzekeren dat de brief is geschreven door nabestaanden van de Joodse families, die in de Tweede Wereldoorlog gedeporteerd zijn uit Woudrichem.

“Mensen die aantoonbaar zeer fout hebben gehandeld in de Tweede Wereldoorlog kunnen niet langer straatnamen naar zich vernoemd hebben of krijgen”, is een citaat uit de brief en een oproep aan de gemeente Altena. Van de brief is ook een afschrift gestuurd naar het Israëlisch kabinet de Knezzet.

Politica Pauline van den Tol wil de conclusies van de onderzoekers op de agenda krijgen van de eerstvolgende gemeenteraadsvergadering van de gemeente Altena.