“Over coronaproblematiek gesproken…” Psychiater Cor Willemsen zegt het op zo’n toon dat je de oren direct spitst. Bert komt aan bod. Een man die zijn zaken vóór corona goed op orde had. Maar door alle maatregelen is zijn bedrijf stilgevallen. Zijn inkomsten zijn weg. Bert heeft geen recht op overheidscompensatie en is in een persoonlijke crisis terechtgekomen. Hij is manisch en angstig.

Bert prijkt deze ochtend met nog tientallen andere namen op het digitale actiebord van het Intensive Home Treatment-team (IHT) van GGZ Oost-Brabant. Het team zit in Oss en helpt mensen die acuut ernstige psychiatrische problemen hebben. Als een soort spoedeisende hulp aan huis, gaat het team naar de cliënten toe. Doel: voorkomen dat klachten erger worden, waardoor een opname in een kliniek nodig is.

Toename van 25 procent
Sinds de uitbraak van het coronavirus is het drukker dan ooit. Na een korte dip is het aantal crisiscontacten in maart, april en mei met 25 procent toegenomen. Het gaat op de drukste momenten om meer dan 300 crisiscontacten per week in deze regio. Van een kortstondige piek is geen sprake, zegt Inge Janssen, zorgmanager Acute Psychiatrie. “Het is hier structureel drukker geworden.”

In razend tempo vliegen namen, diagnoses en soorten medicatie over tafel. Het is negen uur ‘s ochtends en het team staat op het punt uit te vliegen. Het woord ‘schrijnend’ valt meer dan eens als hulpverleners wordt gevraagd wat zij tijdens huisbezoeken meemaken. Verwarde mensen en onhygiënische toestanden, waar medicijngebruik en ook verdovende middelen de klok slaan.

Het IHT-team draait sinds maart overuren. Volgens GGZ Oost-Brabant is er een overduidelijke link met de hevigheid waarmee het coronavirus hier toesloeg. Dit gebied telt landelijk relatief de meeste coronabesmettingen, ziekenhuisopnames en overledenen. Ook al ontbreekt wetenschappelijk bewijs, het verband ligt voor de hand, zegt Janssen. De klachten zijn volgens haar coronagerelateerd. Bert is daar één voorbeeld van. Dat geldt ook voor anderen, die niet eerder met de ggz te maken hadden.

Het coronavirus als veelkoppig monster
Neem een verpleegkundige, die in de waan zit aanstichter te zijn van de coronabrandhaard. Of een man van hogere leeftijd. Zijn sociale contacten zijn compleet weggeslagen en nu zit hij eenzaam thuis met gedachten aan zelfdoding. Ook een coronapatiënt die ernstig ziek was en nu met psychische klachten thuis zit, krijgt crisishulp. Het coronavirus manifesteert zich als veelkoppig monster dat mensen met zijn tentakels in de greep houdt.

De stijging aan crisiscontacten, met vooral nieuwe mensen, baart Martijn van Dongen zorgen. Sinds 2016 is hij teamleider Acute Psychiatrie. “Het is opmerkelijk dat mensen ineens in een heftige crisis terechtkomen. Dat heeft mede te maken met de hevigheid waarmee corona in deze regio losbarstte.”

Van Dongen ziet het corona-effect met eigen ogen in Boekel, waar hij met zijn gezin woont. “Je merkt het op straat, in de winkel: mensen zijn angstiger. Iedereen kent wel iemand die is overleden of in het ziekenhuis lag.”

Ook het feit dat juist deze regio zo vaak als coronahotspot in het nieuws is, speelt volgens Van Dongen een rol. “Als jouw woonplaats telkens wordt benoemd als dé coronabrandhaard, dan doet ook dat iets met de geest.”

Nergens anders zo druk
Uit een rondgang langs andere Brabantse ggz-instellingen blijkt dat de druk op de crisisteams nergens zo hoog is als in het gebied Oss-Uden-Veghel. Reinier van Arkel (regio Den Bosch) ziet een lichte stijging. Zowel bij GGZ Westelijk Noord-Brabant (regio Roosendaal) als GGz Breburg (regio Tilburg en Breda) is er sprake van een stabiele situatie. Bij GGzE (regio Eindhoven) was eerst sprake van een afname en de laatste tijd een toename. Over het algemeen bereiden de instanties zich voor op een verwachte stijging van cliënten, mede als gevolg van het coronavirus.

Brabantbreed zien instellingen dat mensen die in een kliniek worden opgenomen ‘forser ontregeld’ zijn dan anders. Teamleider Van Dongen signaleert dat ook op de afdeling High Intensive Care in Oss. Een vrouw loopt er stilletjes, als een spook, door de woonruimte. Als een verpleegkundige haar aanspreekt, lijkt de inhoud haar volledig te ontgaan.

Ze is een schim van de vrouw die ze anderhalve maand geleden was, zegt Van Dongen. Sinds die tijd verkeert de Brabantse in een psychose, vermoedelijk mede veroorzaakt door coronamaatregelen. “Schokkend. Ook dit is corona.”

In overleg met GGZ Oost-Brabant zijn persoonlijke details van cliënten weggelaten. Dit om hun privacy te waarborgen. Om dezelfde reden mocht de verslaggever niet mee op huisbezoek. Bert is niet de echte naam van de ggz-cliënt.