Mondkapjestekort dreigde bij GGD's al vóór de eerste coronapatiënt, personeel shopte bij Karwei
Bij GGD Hart voor Brabant wordt op 6 februari voor het eerst gerept over een schaarste aan mondneusmaskers. "Er zijn signalen dat er GGD’s zijn met problemen om aan FFP2-maskers te komen. Ze worden niet meer geleverd", staat in een mailwisseling.
Amper een week later komt het dreigende tekort aan bod tijdens een crisisoverleg: als het aantal coronaverdenkingen en bemonsteringen oploopt, zijn er onvoldoende FFP1-mondmaskers, die moeilijk te bestellen zijn. De FFP-types geven aan hoe goed een mondkapje schadelijke stoffen filtert, waarbij FFP3 de meeste deeltjes tegenhoudt.
Bouwwinkels
Ook bij GGD West-Brabant houdt de voorraad dan niet over. Op 7 februari wordt tijdens een overleg van het team infectieziektebestrijding gesproken over ‘niet voldoende materialen’. Ze zijn wel besteld, maar worden niet geleverd. Bij GGD Nederland wordt het probleem aanhangig gemaakt. Om tekorten te voorkomen rijden medewerkers naar de Hornbach en Karwei om setjes FFP1-maskers te kopen. GGD Brabant-Zuidoost stelt op 11 februari wel nog voldoende voorraad te hebben.
De schaarste staat niet op zichzelf. Op 7 februari waarschuwt de World Health Organisation voor een mondiaal tekort aan beschermingsmiddelen. De wereldwijde run op allerlei medische hulpmiddelen is gestart, al lijkt het coronavirus dan nog ver weg. China heeft op dat moment met 31.000 geregistreerde besmettingen ruim 99 procent van de wereldwijde coronagevallen.
‘Tekorten nu al in beeld’
Vanaf de bekendmaking van de eerste Nederlandse coronapatiënt op donderdagavond 27 februari is het menens. De volgende ochtend om halfnegen komt het crisisteam van GGD Hart voor Brabant bijeen. Materialen moeten worden geregeld voor medewerkers die coronatests afnemen. "Tekorten nu al in beeld", staat in het gespreksverslag. Directeur Karin van Esch seint het Regionaal Overleg Acute Zorgketen en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) er meteen over in.
Twee medewerkers nemen op 29 februari het heft in eigen hand en bestellen via Bol.com privé mondkapjes. Ook wordt het idee geopperd zelf andere materialen zoals alcohol te bestellen. Zij weten dan nog niet dat de schaarste aan beschermingsmiddelen in de weken die volgen alleen maar toeneemt.
'Niet onbeschermd op pad'
Van een daadwerkelijk tekort aan mondkapjes is bij GGD Hart voor Brabant en West-Brabant echter nooit sprake geweest. Dat laat adjunct-directeur Thérèse Claassen van GGD Hart voor Brabant ook namens haar West-Brabantse collega's weten. "Medewerkers hebben dankzij improvisatiekracht en snelheid niet onbeschermd hun werk hoeven doen." Ook zijn mondkapjes volgens haar niet hergebruikt.
Tekorten dreigden wel, bevestigt ze. De reden is volgens Claassen dat de GGD's van het Ministerie van VWS de taak kregen tests uit te voeren. "Daar werden we door verrast. Normaal testen we niet op grote schaal waarbij persoonlijke beschermingsmiddelen nodig zijn. Nu hadden we spullen nodig, waarvan we er niet veel hebben. We hebben wel wat mondkapjes, bijvoorbeeld voor tuberculosepatiënten, maar dat gaat om hele kleine aantallen."
Landelijk Consortium Hulpmiddelen
Om voldoende beschermingsmiddelen te garanderen, richtte de overheid in maart het Landelijk Consortium Hulpmiddelen op. Sindsdien kocht deze organisatie veel materialen in, waardoor van tekorten geen sprake meer is. Aanvankelijk kon het consortium echter niet voorkomen dat met name in verpleeg- en verzorginstellingen personeel zonder mondkapjes werkte.
Omroep Brabant deed een beroep op de wet openbaarheid bestuur en ontving honderden documenten van diverse instanties over de getroffen voorbereidingen op de komst van het coronavirus naar Nederland. Dit is het tweede verhaal van een reeks artikelen over de aanloop naar de coronacrisis in onze provincie.
LEES OOK: