"Ik dacht dat ze gek geworden waren." Cees de Jong steekt zijn verbazing niet onder stoelen of banken. Als boer vond hij het maar een gek idee om van de Noordpolder in Ossendrecht een natuurgebied te maken. Inmiddels is het zo ver. Ten westen van de eeuwenoude Schenkeldijk is de afgelopen jaren langzaam de waterstand een meter verhoogd. De paar koeien die er nog lopen, worden weerspiegeld in het hoogstaande water.

De Noordpolder (200 hectare) is een van de 124 'Natte Natuurparels' in Brabant. Het zijn natuurgebieden waar water een grote rol speelt. Kees Akkermans van Natuurmonumenten is enthousiast over wat er langzamerhand allemaal groeit. Maar het gaat niet alleen om de natuur. Natuurparels werken als sponzen: gebieden die water opnemen én vasthouden. In een verdrogend Brabant wordt dat steeds belangrijker.

De Schenkeldijk ligt er al een paar honderd jaar. Wie vanaf de dijk over de Noordpolder uitkijkt, ziet aan de horizon de Brabantse Wal. Een breuk waar het landschap opeens twintig meter omhoog gaat. En dat is belangrijk: door de Brabantse Wal heeft de Noordpolder heel bijzonder water.

Regenwater dat op de wal valt, doet er 6000 jaar over om naar beneden te zakken, vertelt Louis Vriens van het Waterschap Brabantse Delta. Dat water is superschoon en heeft in al die tijd veel kalk opgenomen. Door de druk van het hoogteverschil borrelt dat water in de Noordpolder naar boven. "Met wat simpele stuwtjes houd je dat water in de polder."

Vanwege dat kwelwater ging Natuurmonumenten als eerste grond kopen in de Noordpolder. Bij kwelwater horen zeldzame planten als de ratelaar, de echte koekoeksbloem, de bijenorchis en de rietorchis. Die planten lokken samen met de hoge waterstand ook weer bijzondere insecten en vogels.

In 1994 al - toen de boeren nog volop in de polder aan de slag waren - werd het gebied aangemeld voor de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Om te bezuinigen blies CDA-staatssecretaris Henk Bleker die EHS af in het eerste kabinet Rutte. Maar Natuurmonumenten, het waterschap en de provincie gingen toch verder met plannen maken.

Sinterklaasavond 2005. Louis Vriens zal het niet snel vergeten. Voor het waterschap ging hij bij de boeren langs om te vertellen dat de Noordpolder nieuwe natuur zou worden. "Het leverde flinke discussies op. Uiteindelijk moest een boerin me eraan herinneren dat de kinderen op pakjesavond zaten te wachten."

Cees de Jong (65) woont zijn hele leven al op zijn door bomen omringde boerderij midden in de Noordpolder. Toen hij 25 was nam hij het bedrijf over van zijn ouders. Met zestig koeien en wat akkerbouw was het een klein bedrijf. De Jong legde zich neer bij de natuurplannen. Hij verving zijn melkkoeien door minder kieskeurig vleesvee en klust nu bij als zzp'er. "Uniek", noemt Vriens die houding.

Maar De Jong was niet de enige en de discussie beperkte zich niet tot pakjesavond. Door de hogere waterstand kan in de Noordpolder nog maar heel beperkt worden geboerd. Alle boeren die er grond hadden, kregen ander land aangeboden of geld. Een ingewikkelde operatie die volledig vrijwillig verliep. Maar het duurde wel zo'n tien jaar voordat de eerste schop de grond in kon.

Louis Vriens: "We leven in een democratie. Mensen hebben recht om bezwaar te maken. Als ik tevoren had geweten dat het zo lang zou duren, had ik misschien wel even achter mijn oren gekrabd. Mijn conclusie: trek maar rustig vijftien jaar uit voor dit soort gebiedsprocessen."

Brabant heeft meer dan honderd Natte Natuurparels. De meeste daarvan zijn verdroogd: het karakter van die gebieden verandert omdat er door gebrek aan water andere planten gaan groeien. Het is een probleem dat al sinds de jaren tachtig bekend is. Volgens de Kaderrichtlijn Water moet er in de natuurgebieden in 2027 weer genoeg water staan. In een interne evaluatie constateerde de provincie een paar jaar geleden al dat het onwaarschijnlijk is dat die deadline wordt gehaald.

In de Noordpolder is het gelukt. "Er staat nu vooral ruig gras", zegt Cees de Jong. Kees Akkermans is blij met de moesdistel, de echte koekoeksbloem en het moeraskartelblad. Ook ziet hij nieuwe vogels in de Noordpolder: "Steltkluut, zomertaling, het klein waterhoen en de roerdomp."