Een jeugdzorginstelling is vaak de laatste strohalm voor ouders en kinderen die in de problemen zitten. De jongeren die een tijdje uit huis gaan, hebben gemiddeld 70 hulpverleners versleten. Die is het allemaal niet gelukt om de jongen of het meisje weer dat zetje te geven om het leven op de rit te krijgen. Dat dat ook in een instelling niet altijd meteen lukt is zacht uitgedrukt.

De zaak waar we het over hebben speelde zich af in augustus 2019. Een van de meisjes die in de instelling verbleven, maakte via Instagram een afspraak met een man van 20 om te chillen. Hij nam twee andere mannen van 20 mee naar het bos naast de instelling. Maar echt chillen was het niet. De mannen kwamen voor seks.

Het meisje dat via Instagram de afspraak maakte, nam twee andere meisjes mee die ook in het internaat wonen. Kwetsbare meisjes, die moeilijk hun eigen grenzen kunnen aangeven. Een van de twee meisjes heeft seks met twee van de drie mannen. Ze kreeg er 50 euro voor. Uiteindelijk krijgen de twee mannen een gevangenisstraf en het meisje dat pooier speelt een taakstraf. Een naar incident of gaat het vaker mis?

Naar aanleiding van deze rechtszaak kreeg Omroep Brabant bericht van een bezorgde moeder. Haar dochter verblijft in een gesloten groep op het terrein van Bijzonder Jeugdwerk in Deurne. “Er is daar meer seks dan in een gemiddeld sekshuis”, vertelt ze. “Mijn dochter zat in een gemengde groep. Jongens en meisjes. Ze hebben daar gewoon seks tijdens het douchen. Ze gaan steeds een kwartier na elkaar naar binnen en de leiding heeft niets in de gaten."

Ook drugs zijn eenvoudig te krijgen: “Er kunnen gemakkelijk drugs naar binnen gesmokkeld worden, tot cocaïne en xtc aan toe en het is wel heel gemakkelijk om het terrein af te komen.” Ook zou haar dochter die automutileert (zichzelf snijdt) wel heel eenvoudig aan scheermesjes kunnen komen.

De moeder merkte onlangs ook dat haar dochter op Instagram had gezeten. Ze was vergeten uit te loggen. Dus toen ze terug op de groep was, kon haar moeder meekijken wat ze daar allemaal op uitspookt. “Ik heb er screenshots van gemaakt, Het is niet te geloven wat er zich op Instagram allemaal afspeelt. Mannen met vunzige voorstellen.” En dat allemaal op een moment dat haar 14-jarige dochter helemaal niet op internet mocht zitten.

De Instagramberichten die de dochter op haar telefoon kreeg van onbekende mannen:

Toen de moeder de chat zag, greep ze met niet mis te verstane woorden in:

Volgens de moeder is het personeel vaak onkundig en ongemotiveerd: “Er zijn een paar vaste medewerkers die veel overuren maken en die zich met hart en ziel inzetten voor de kinderen. Maar er is te veel flexibel personeel. De kinderen voelen daar de ruimte om dingen te doen die niet mogen. Je verwacht toch dat ze weten hoe creatief kinderen zijn om dingen te doen.”

Bijzonder Jeugdwerk is niet blij met de hartenkreten. Ze zegt in een schriftelijke reactie dat de kritiek niet klopt. Zo wordt er streng gecontroleerd op drugsbezit. Later in een rustig gesprek op het terrein zet de instelling het een en ander in perspectief. En dat komt er vooral op neer dat je jongeren niet kunt leren zelfstandig te zijn, zonder ze ook de vrijheden te geven die daarbij horen.

Directeur Hub Bloebaum is het wel gewend dat er negatief over zijn toko wordt gesproken. Maar mensen houden er nooit rekening mee dat een jeugdzorginstelling jongeren ook moet voorbereiden op het echte leven. “We zijn geen gevangenis”, legt Bloebaum uit. Die woorden zal hij nog vaak herhalen, om maar duidelijk te maken dat ook jongeren in een instelling, zeker ook in een gesloten instelling, moeten leren met vrijheid om te gaan.

Behandelcoördinator Milou van den Bosch vult aan: “Er zijn algemene gedragsregels, huisregels die zowel op de open als op de gesloten afdeling gelden. Wat je doet is afspraken maken, zoals ouders ook met hun puberkinderen doen. Het is aan de jongeren om te laten zien dat ze daar mee om kunnen gaan. Als dat niet lukt, zul je als groepsleiding in overleg met ouders dingen moeten aanpassen."

" Als je tegen een kind dat zichzelf pijn doet zegt: je mag geen schaar of geen punaise of paperclip hebben. Hoe moet een kind dan leren om zichzelf niet meer te beschadigen? Als ze weg is bij ons gaat ze ze gewoon zelf kopen. En laten we eerlijk zijn: als je een theekop kapotslaat kun je er ook mee snijden. We leren ze hulp te vragen in plaats van zichzelf pijn te doen. Dat is beter dan geen mesjes te geven.”

Maar hoe kan een kwetsbaar, minderjarig meisje chatten met mannen op Instagram, zoals haar moeder per toeval ontdekte? Milou van den Bosch: “Wij zijn daar ook altijd mee bezig. Hoe ga je om met social media? Dat hebben ze niet geleerd. Ze denken alleen: ik word uitgenodigd door een knappe jongen. En ze hebben al het gevoel dat ze er alleen voor staan. Dus wij moeten ze dat leren.”

Ook hier geldt weer: een jeugdinstelling is geen gevangenis. Bij Bijzonder Jeugdwerk kunnen jongeren inderdaad toegang tot het internet krijgen, als blijkt dat ze dat aan zouden moeten kunnen. Ook kunnen ze af en toe naar het dorp gaan om te shoppen, of ze ontmoeten andere jongeren die in de buurt naar school gaan. Op het terrein ligt namelijk ook een school voor bijzonder onderwijs, die ook voor jongeren van buiten de instelling bereikbaar is.

Het kan de moeder maar moeilijk geruststellen. Ze is zelf ook van tehuis naar tehuis gegaan. Maar dat zorgt er nu voor dat ze eigenlijk heel goed weet wat haar dochter nodig heeft: “Ik wil een stukje rust hebben als mijn dochter hulp krijgt. Maar in plaats daarvan wordt ze in een gevaarlijke omgeving geplaatst. Ze is pas nog overgeplaatst van de ene groep naar de andere omdat een meisje haar heeft bedreigd, maar datzelfde meisje is nu ook overgeplaatst naar de nieuwe groep." De moeder slaapt er niet van. “Er zitten zoveel kinderen en die gaan daar slechter vandaan dan dat ze daar komen."

Directeur Bloebaum geeft aan dat er de laatste jaren veel veranderd is in de jeugdzorg, en het wordt er niet gemakkelijker op, vooral in de gesloten jeugdzorg: “Kinderen worden steeds korter geplaatst. Drie maanden is geen uitzondering. Dan moet je op dag 1 al beginnen met het leren omgaan met vrijheden.” Hij benadrukt dat er 24 uur per dag toezicht en bewaking op het terrein aanwezig is. Ook worden jongeren gecontroleerd op drugsbezit. Allemaal? Nee, want je kan nu eenmaal niet iedereen voortdurend fouilleren. Dat mag wettelijk niet eens. En dat geeft misschien wel precies aan waar het, voor sommigen, wringt. Geen gevangenis.

LEES OOK: Seks met minderjarig meisje, 17-jarige 'vriendin' speelt voor pooier: celstraffen en werkstraf

Wil je reageren op dit verhaal, stuur dan een mail naar: [email protected]