Marcel Appeldoorn is manager risico- en crisisbeheersing bij de Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant. Zijn mensen houden zich bezig met het maken van crisisplannen.

Eens per vier jaar moet er bijvoorbeeld een risicoprofiel worden opgesteld. “Er wordt dan gekeken welke risico’s er zijn in de regio, maar ook hoe groot de kans is dat er iets gebeurt en wat de gevolgen zijn.” Het gaat bijvoorbeeld om de kans op overstromingen, een ontploffing op industrieterrein Moerdijk of een virusuitbraak.

In de meest actuele risicoprofielen van de drie Brabantse veiligheidsregio’s wordt de kans op een pandemie 'waarschijnlijk' genoemd en de impact 'catastrofaal'. In de scenario’s wordt uitgegaan van een milde en een ernstige variant.

In beide gevallen is de voorspelling dat er vele tienduizenden mensen ziek worden. Zoveel dat de zorg overbelast raakt. “Per definitie zullen de capaciteiten ontoereikend zijn”, schrijft de Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant al in 2015. “Er zijn onvoldoende persoonlijke beschermingsmiddelen voor mensen die een taak hebben in de bestrijding.”

Deze voorspellingen komen de laatste maanden stuk voor stuk uit. Maar het is nog erger dan gedacht en het duurt vele malen langer dan voorspeld. Maar niet alleen bij pandemieën blijkt de praktijk vaak weerbarstiger dan de papieren plannen.

“Het doel van de risicoprofielen is dat we nadenken over de risico’s en de impact. Hierop moeten we onze organisaties inrichten”, zegt Appeldoorn. “Maar we zijn tot de conclusie gekomen dat het niet meer van deze tijd is om dat maar één keer per vier jaar te doen. Er ontstaan in deze tijd veel sneller nieuwe inzichten.”

Al voor de uitbraak van het coronavirus werd binnen de Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant gewerkt aan een nieuwe aanpak. “We gaan veel vaker kijken naar onze draaiboeken. Als we ontwikkelingen zien in de maatschappij, dan kunnen we daar ook sneller op inspelen.”

Als voorbeeld noemt hij de boerenprotesten en de toenemende problemen rondom droogte. Ook moet er veel meer met gemeenten worden gesproken over de zorgen die daar leven en willen ze beter aansluiten bij de lokale veiligheidsplannen.

“Het inzicht dat het anders moest, ontstond geleidelijk. We hebben onder andere studenten met een frisse blik naar onze aanpak laten kijken en mede vanuit hen is het idee ontstaan om van een risicoprofiel eens per vier jaar naar een dynamisch proces te gaan”, aldus Appeldoorn.

Met de nieuwe aanpak was al een begin gemaakt. Door de coronacrisis loopt de verdere uitvoering echter wat vertraging op, maar het is ook direct een goede test. “Onze draaiboeken voor een pandemie zullen er toch echt anders uit gaan zien. Een totale lockdown zoals in maart, dat kwam in onze gedachten gewoon helemaal niet voor.”

Plannen op papier zijn leuk en nuttig, maar wat de coronacrisis ook heeft bewezen: het wordt improviseren als het écht zover is. “Op zo’n moment komt het gewoon neer op veerkracht en improvisatie. Je moet dan echt verder kijken dan wat er op papier staat.”

Appeldoorn vindt dat de organisatie zijn kracht wel heeft laten zien. “Ik denk dat we best trots mogen zijn op hoe we het hier tot nu toe hebben aangepakt. Ik zeg niet dat het perfect is, maar we doen het zeker niet slecht. We moeten onszelf wel blijven verbeteren omdat mensen recht hebben op een goede crisisaanpak. Maar we moeten als maatschappij ook accepteren dat we niet alles in de hand hebben. De wereld is niet maakbaar, zo blijkt wel tijdens deze coronacrisis.”