Brabants grondwater wordt gebruikt voor drinkwater, voor de industrie en door de boeren om gewassen mee te beregenen. Al langer wordt onder leiding van de provincie gepraat over de grondwaterbalans: gebruiken we niet te veel? De grote onbekende in de berekeningen was tot nu toe de natuur. Dat de natuur verdroogt, is bekend. Hoe dorstig de Brabantse natuur precies is, wist niemand.

Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, het Brabants Landschap en de Brabantse Milieu Federatie hebben een stel deskundigen aan het rekenen gezet. De uitkomsten zijn nu bekend. Lars Koreman van Natuurmonumenten noemt het 'een ingrijpend verhaal'.

In heel Brabant heeft de natuur per jaar 50 tot 60 miljard liter water nodig. Dat is ruim een kwart van het water dat alle Brabanders per jaar gebruiken.

Grondwaterstand moet omhoog
Maar daarmee is de zaak nog niet af. Op veel plekken kunnen planten en bomen met hun wortels niet bij het grondwater. Om daaraan wat te doen zou de grondwaterstand in de hele provincie met een halve meter omhoog moeten.

Om dat allemaal voor elkaar te krijgen, pleiten de natuurorganisaties voor ingrijpende veranderingen in het Brabantse watersysteem. Meer water moet de kans krijgen om in de bodem te zakken.

Dat kan door water minder snel af te voeren en door minder water op te pompen. Samen moet dat 350 miljard liter opleveren, bijna twee keer zo veel als er bij alle Brabanders samen per jaar uit de kraan komt.

Meer dan genoeg regen
Door de droge zomers van de afgelopen jaren kreeg watergebrek al veel extra aandacht. Maar de verdroging van de natuur speelt al bijna vijftig jaar. Veel Brabantse beken staan 's zomers droog, planten en insecten verdwijnen erdoor.

Er valt meer dan genoeg regen in Brabant. Maar het overgrote deel daarvan (tachtig procent) stroomt via de riolering en sloten snel weg. Op die manier houden we droge voeten en kunnen boeren hun land bewerken. Dat er meer water moet worden vastgehouden, is bij de provincie en de waterschappen geen nieuws. Al is het niet altijd even makkelijk.

Brabant Water
De natuurorganisaties denken dat er ongeveer een derde minder water opgepompt moet worden dan nu. Dat wordt een belangrijke opgave voor de boeren, voor de industrie én voor Brabant Water, het drinkwaterbedrijf dat elk jaar 200 miljard liter water voor de klanten uit de bodem haalt.

Volgens Brabant Water komt dat water van zo diep dat het nauwelijks invloed heeft op de verdroging. Maar volgens de natuurorganisaties tellen die diepe winningen ook mee. Ze beïnvloeden ondergrondse waterstromen waardoor water minder makkelijk naar boven komt, naar de hoogte dat planten en bomen erbij kunnen.

Boeren
Water dat van diep uit de bodem naar boven komt (kwelwater) bevat vaak bijzondere voedingsstoffen voor zeldzame planten. Maar op veel plaatsen in Brabant is dat kwelwater verdwenen.

Lars Koreman voorziet veel gesprekken met boeren. "Het zal voor veel boeren geen slecht nieuws zijn," zegt hij. "Als de grondwaterstand hoger is, hoeven de boeren ook minder te beregenen en pompen ze ook minder water op. Er zullen boeren zijn die wel schade hebben omdat hun land erg laag ligt. Daar moet je dan de schade vergoeden."

Honderden miljoenen
Veel van wat er in het rapport staat, is al bekend. De provincie heeft dertig miljoen uitgetrokken voor een 'robuust watersysteem'. Gedeputeerde Peter Smit van Forum voor Democratie is er druk mee. Minister Carola Schouten wil honderden miljoenen in natuurherstel steken in verband met de stikstofcrisis. Ook daarbij wordt voortdurend gepraat over het bestrijden van de verdroging.

Brabant is wel de eerste provincie waar uitgerekend wordt hoeveel water de natuur nodig heeft. En waar is bekeken waar al dat water vandaan zou kunnen komen. Lars Koreman: "Over dit stuk gaan we de komende tijd nog met veel mensen praten."