Wat betekent de graftekst: hij gaf zijn leven voor de menselijkheid en het voortbestaan van het joodse volk? En waarom ligt hij hier in de bossen bij Oosterhout? Ik voel me uitgedaagd om de antwoorden te achterhalen.

Zoektocht
Anno 2020 is zo'n bijnaam 'Schuschu' best handig als zoekterm, als je het internet binnenstebuiten keert om een vinger achter een verhaal te krijgen. Het antwoord lag dichter bij huis dan ik dacht: de internetsite van de Joodse gemeente Breda. De naam Schuschu blijkt de zelfbedachte bijnaam van Joachim Simon. Op 12 november 1919 geboren in Berlijn. Historicus Jan Bader heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar de jodenvervolging in onze provincie. Hij heeft ook het verhaal van Schuschu onderzocht, maar heeft nu geen zin om dit voor mijn camera te vertellen.

De verdere zoektocht brengt mij naar Loosdrecht. Want van daaruit opereerde Schuschu. Inmiddels gevlucht uit Duitsland - waar de macht van Hitler verder toenam - trainde hij er vanaf eind jaren dertig joodse kinderen om ooit de staat Israël op te richten.

De Historische Kring Loosdrecht deed onderzoek naar deze 'Palestinapioniers'. Een fanatieke groep idealisten, die droomde van die eigen staat zonder jodenvervolging. Maar na de onverwachte inval van de Duitsers in Nederland, in 1940, moet de groep onderduiken en vluchtroutes opzetten om de honderden kinderen in veiligheid te brengen.

John Mol van de Historische Kring Loosdrecht vertelt wie 'Schuschu' Joachim Simon was:

Zelfmoord
John Mol vertelt mij over de bevlogenheid waarmee Schuschu kinderen via de vluchtroutes naar Spanje en Zwitserland smokkelde. En hoe hij op 26 januari 1943 bij grensovergang Hazeldonk - onder Breda - wordt opgepakt door de Duitsers en naar de Koepelgevangenis wordt gebracht. De volgende dag wordt zijn levenloze lichaam gevonden. Waarschijnlijk zelfmoord, om geen geheimen prijs te geven.

In de bossen bij Oosterhout is het nu misschien niet meer dan naam op een grafsteen, maar in Israël wordt 'Schuschu' nog altijd gelauwerd. Want de kinderen die hij wist te behoeden voor transport naar Westerbork en daarna de vernietigingskampen, speelden na de oorlog een belangrijke rol bij de oprichting van de staat Israël.

Vlam
Van de 821 Palestinapioniers zijn er 460 gedeporteerd naar vernietigingskampen. Zo'n 80 pioniers wisten wél uit Duitse handen te blijven en bereikten uiteindelijk toch hun Palestina. Mede dankzij Joachim Simon. Na de oorlog bezochten strijdmakkers zijn graf op de Vrachelse Heide. Zoals Max Rothschild.

Aan zijn graf sprak hij destijds de volgende woorden over Schuschu: "Hij was als een vlam die altijd brandde en anderen met zijn vuur ontstak. Een vlam die in een duistere periode nog eenmaal helder en fel oplaaide. Een vlam die in ere wist uit te doven. "

Joachim Simon werd 23 jaar.