Heftig en meeslepend: oorlogsfilm De Slag om de Schelde in première
Militair historicus Johan van Doorn bekeek de speelfilm samen met verslaggever Willem-Jan Joachems in de bioscoop van Vlissingen. Historische grond, want aan de andere kant van de dijk waren begin november 1944 de geallieerde landingen.
"Dat ze dit aangedurfd hebben."
Zo'n 30 filmvertoningen waren er maandag. Allemaal voorafgegaan door een praatje van filmjournalist René Mioch en producent Alain de Levita. "Veel mensen die het hebben meegemaakt, zijn er niet meer. We mikken vooral op een jong publiek", zegt een trotse De Levita. "En het zijn niet alleen bommen en granaten. We hebben hopelijk een nieuwe klassieker gemaakt".
Het is in ieder geval een uitzonderlijke film. "Iets zo complex als de Slag om de Schelde is bijna niet te verfilmen. Dat ze dit aangedurfd hebben", zegt Johan van Doorn. Hij is gespecialiseerd in de militaire gebeurtenissen van najaar 1944 en vooral de Duitse verdediging in Brabant en Zeeland.
Dat complexe wordt uitgelegd aan het begin van de film. D-day 6 juni 1944: de Duitsers trekken zich terug. Het gaat snel, maar in de herfst van '44 gaan ze zich in Brabant en Zeeland ineens weer verdedigen. Het Duitse doel is om de haven van Antwerpen te blokkeren. Met maandenlange strijd in Brabant en Zeeland tot gevolg.
Ook operatie Market Garden zit kort in de film. Vliegtuigen en gliders vol soldaten onderweg naar Arnhem, Grave en Son. Je zit ermiddenin. Huiveringwekkend, al die ontploffende granaten om je heen. "Aan boord zijn soldaten die bidden en denken dat ze gaan sterven. Schokkend en meeslepend", zegt Van Doorn.
Dit is de duurste Nederlandse filmscène aller tijden: 1,2 miljoen euro. Goed besteed want hij bezorgt kippenvelmomenten:
Producent De Levita benadrukte al vaker: "Dit is geen documentaire." Toch mist Van Doorn wat uitleg in de film. "De Polen ontbreken, de landingen met de Britse, Franse, Nederlandse, Belgische en Noorse commando's komen niet aan bod. En niks over de strijd op Brabantse bodem. Het vertelt niet het verhaal van de Slag om de Schelde."
Of misschien toch wel?
Vanuit Woensdrecht trokken de Canadezen eind oktober 1944 Zeeland in. Over de dijken en langs de kreken. "Daar zie je de rauwe werkelijkheid van oorlog: zwaar onder vuur liggen, sneuvelen bij bosjes. Het doet denken aan wat we weten van Black Friday bij Woensdrecht, op 13 oktober 1944. Zonder meer, die scène", zegt Van Doorn. Het herinnert ook aan de bloedige openingsscènes van Spielbergs' Saving Private Ryan.
Canadezen
Er is meer bijzonders aan deze scène. Hij gaat over Canadese soldaten. Over Amerikaanse en Engelse soldaten zijn al veel speelfilms gemaakt, zoals A Bridge Too Far en Band Of Brothers. Maar over deze bevrijders is zelden iets gemaakt. 'Eindelijk' is dan ook een goede conclusie, vindt Johan.
De filmmakers kozen voor minder bekende acteurs, dat maakt het authentieker. Er zijn wel bekende gezichten zoals Tom Felton (Draco Malfides in Harry Potter) en Justus von Dohnanyi (Generaal Wilhelm Burgdorf in Der Untergang).
Sterk aan de film is de hoofdrol voor (Zeeuwse) burgers en militairen. "Hij laat het leven zien van een soldaat. Die rauwe realiteit, wat een soldaat meemaakt. Zelfmoord bijvoorbeeld. Je ziet burgers die opgesloten raken in het conflict." De wetteloosheid en willekeur van de bezetter blijven hangen. "Ik voorspel dat deze film op veel kijkers een diepe indruk maakt. Je kop zit wel vol."
De film komt in de bioscopen na de lock-down.