Kees Schoenmakers uit Vessem, maandag een van de demonstrerende boeren: “Ik blijf na het gesprek die ochtend met Frits van Eerd van Jumbo met misschien nog wel meer vraagtekens zitten. Ik denk niet dat we bij de supermarkten moeten zijn. Ik geloof eerder dat we de verwerkers van onze producten moeten gaan blokkeren. Een Campina bijvoorbeeld.” Maar ook bedrijven die aan de slag gaan met bijvoorbeeld aardappelen, kunnen mogelijk op een onverwacht bezoek rekenen.

“Supermarkten of burgers hoeven niet te rekenen op overlast, hoogstens op positieve acties. Hoe kan het dat een consument voor een zak ingevroren frites, waarvoor twee kilo aardappels nodig was, evenveel betaalt als voor één kilo aardappelen? Dat moet met onderlinge afspraken te maken hebben”, zegt Schoenmakers, uiteraard een warm pleitbezorger van het keurmerk Farmer Friendly van de Farmers Defence Force.

Boeren krijgen in hun ogen veel te weinig geld voor de producten die ze leveren. De winstmarge is te klein, ze verdienen er te weinig aan om het hoofd boven water te kunnen houden. Cijfers van twee belangenclubs, Agractie en de Zuidelijke Land- en Tuinbouw Organisatie (ZLTO), onderschrijven het gevoel van onbehagen in de agrarische sector.

Deze bedragen zijn op drie momenten dit jaar zijn gepeild in vijf grote supermarkten:

Boeren krijgen dus veel minder voor hun producten dan de prijzen die de consument ervoor betaalt. Maar wie verdient er dan het meeste aan de verkoop van levensmiddelen? Hugo Bens uit Haps, tot voor kort bestuurder van de ZLTO, maar nog steeds pluimveehouder, kan het niet uitleggen.

"Maar het speelt niet alleen hier, ook in Duitsland en in Afrika. Boeren worden altijd geplukt en dat vind ik zorgelijk. Ik merk het bij de afzet van eieren, maar bij boeren die aardappelen en uien aanleveren, is het nog een graadje erger. Iedereen die hierbij betrokken is, zou zijn verantwoordelijkheid moeten nemen, maar ik verwacht eerlijk gezegd weinig van het gesprek dat in januari plaatsvindt. Het is heel complex."

Gesprek met veel partijen
Bens doelt op het onderhoud dat het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) maandag aankondigde. De brancheorganisatie van de supermarkten in ons land heeft zo veel mogelijk partijen uitgenodigd om op 14 januari met elkaar te praten over het ‘verdienmodel’ voor boeren:

• supermarkten,
• tussenhandel,
• boeren,
• overheden,
• veevoersector,
• horeca,
• banken.

CBL-directeur Marc Jansen vindt op voorhand dat boeren te eenzijdig de pijlen op supermarkten richten:

• Een groot deel van de oogst wordt volgens hem geëxporteerd en komt dus niet in winkels in ons land terecht.
• Hij vraagt zich af of boeren de confrontatie met verwerkers en tussenhandelaren wel durven aan te gaan.
• Boeren moeten volgens Jansen ook naar zichzelf kijken: ze bieden hun producten vaak in coöperatief verband aan.
• Bovendien zijn er volgens de CBL-directeur supermarkten die juist met geselecteerde boeren in zee gaan.

Zes jaar geleden concludeerden onderzoekers uit Wageningen al in een groot onderzoek dat verwerkers van bijvoorbeeld aardappelen, uien, kipfilet of brood een groot deel van de opbrengst binnensleepten. De opstellers van het rapport vroegen toen al om aandacht van de politiek. In 2020 lijkt er op dit gebied niet veel zijn veranderd, wel zijn de verhoudingen op scherp gezet.

LEES OOK: Boeren stoppen met blokkades tijdens lockdown