Dit is waarom experts zich zorgen maken over de Britse en Zuid-Afrikaanse coronamutaties
Muterende virussen, hoe zit dat?
Alle virussen muteren, zo ook het coronavirus. Dat klinkt enger dan het is: ze hechten zich aan onze cellen en kopiëren zich. Maar soms verandert het genetisch materiaal van zo'n kopietje. Wereldwijd zijn er inmiddels bijna vierduizend mutaties bekend, blijkt uit registraties van Nextstrain. Vaak hebben deze veranderingen eigenlijk geen gevolgen.
Enkele mutaties trekken nu de aandacht van deskundigen: waaronder de 'Zuid-Afrikaanse', die vorige week bij een Brabander is vastgesteld en het verder verspreide 'Britse' virustype.
In september dook die laatste variant voor het eerst op in Engeland. Meerdere eigenschappen zijn anders dan bij diens voorgangers. Veel is nog onbekend, maar uit beschikbaar onderzoek wordt duidelijk dat wie besmet is met dit Engelse type meer virusdeeltjes draagt. Waarschijnlijk kan dit exemplaar zich daardoor veel gemakkelijker verspreiden tussen mensen van alle leeftijdsgroepen, óók onder kinderen en jongeren. Hij is dus stukken besmettelijker dan diens voorgangers. Deze variant lijkt vooralsnog niet ziekmakender.
Het 'Engelse coronavirus' is tot nu toe de dominantste variant. Daardoor verdringt het na verloop van tijd als het ware andere versies van het coronavirus. Inmiddels wordt aangenomen dat vrijwel elke nieuw besmette Brit het nieuwe virustype heeft.
Waarom maken experts zich zorgen over de Britse en Zuid-Afrikaanse mutatie van het coronavirus?
De zorgen zitten hem vooral in de de hogere besmettelijkheid van deze mutaties. Zo stelt het Outbreak Management Team dat het kabinet deze coronacrisis adviseert, dat de Britse mutatie dertig procent besmettelijker is. Dat zorgt dus voor een fors hogere besmettingsfactor dan we nu kennen. En daarmee voor een hogere virusdruk.
Wat voor gevolgen dat kan hebben, is in Engeland goed zichtbaar. Na een paar maanden rondwaren, zit het aantal besmettingen van dit virustype sinds twee maanden spectaculair in de lift. Dat heeft alles te maken met exponentiële groei, waarbij verdubbeling het kernwoord is. In het begin valt dat mee (denk aan: 1, 2, 4, 8, 16, 32), maar naar verloop van tijd is die stijging veel forser (denk aan: 1000, 2000, 4000, 8000, 16.000, 32.000).
Drie weken lag het aantal nieuwe besmettingen in Engeland dagelijks boven 50.000, al is het daar deze dagen - na de invoering van een strenge lockdown - gezakt tot 40.000. In Londen is de noodtoestand uitgeroepen en het aantal corona-overlijdens stijgt explosief.
Hoe ver zijn de mutaties in Nederland verspreid?
Feitelijk gezien is de Britse mutatie in ons land ongeveer 200 keer vastgesteld, de Zuid-Afrikaanse drie keer. Maar aanvullend virusonderzoek van positieve coronatests is nodig. Dit gebeurt slechts mondjesmaat en daarom denkt het RIVM bijvoorbeeld dat B.1.1.7 veel verder verspreid is.
Het OMT maakte zondagavond 17 januari een grove schatting bekend van het aantal Britse virusdragers in ons land. Ongeveer tien procent van de nu besmette personen zou deze variant dragen. In de loop van februari, zo is de verwachting nu, kan dit type in Nederland de overhand nemen. Hierdoor kan het aantal nieuwe coronabesmettingen vanaf die maand weer toenemen, terwijl we nu juist in een dalende trend zitten. Dat vertaalt zich uiteindelijk ook weer uit in meer ziekenhuisopnamen en sterfgevallen.
Gericht indammen van de Britse variant is lastig, omdat het zicht op dit type zeer beperkt is. Mede hierdoor is het niet de vraag óf, maar wanneer deze variant de andere types verdringt en met welke snelheid dat gebeurt, stelt Jean-Luc Murk. Hij is arts-microbioloog van het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis in Tilburg en zegt in dit interview met Omroep Brabant ongerust te zijn over de Zuid-Afrikaanse en Britse mutatie van het virus.
Wat kunnen we doen om verspreiding van deze varianten te beperken?
Het RIVM stelt dat je houden aan de coronaregels dé manier is om verspreiding van ook het Engelse en het Zuid-Afrikaanse type tegen te gaan. Dus: anderhalve meter afstand aanhouden, hygiënemaatregelen in acht nemen, je zo snel mogelijk te laten testen bij (milde) klachten, en de isolatie- en quarantainemaatregelen strikt op te volgen. Zo kan het huidige besmettingsgetal omlaag gebracht worden en ook de opmars van de Britse en Zuid-Afrikaanse varianten worden vertraagd.
Daar blijft het niet bij. Het kabinet heeft besloten de lockdown waar we sinds halverwege december in zitten met drie weken te verlengen, ondanks voorlopig dalende aantallen coronabesmettingen. Daarnaast wil het kabinet reizigers uit het Verenigd Koninkrijk en Zuid-Afrika die naar Nederland reizen, binnenkort verplichten een coronasneltest te laten doen. Alleen als ze negatief testen, mogen ze naar ons land reizen
Tot slot is er het vaccinatieprogramma. Dat zou een einde moeten maken aan de coronapandemie. Maar omdat vaccins pas over maanden in groten getale beschikbaar zijn, heeft vaccineren op korte termijn niet veel effect op de verspreiding van de mutaties.
Helpen de coronavaccins ook tegen mutaties van het coronavirus?
Ja, dat is wel de verwachting. Inmiddels zijn de vaccins van Pfizer/BioNTech en Moderna goedgekeurd in Nederland. Het eerste bedrijf heeft aanvullend onderzoek afgerond en daaruit blijkt dat dit vaccin ook tegen het B.1.1.7-type werkt. Dat geldt overigens ook voor de Zuid-Afrikaanse variant.
Dat komt doordat het virus weliswaar is gemuteerd, maar veel meer onderdelen van die variant zijn hetzelfde gebleven. Daardoor is en blijft het vaccin effectief. Moderna sprak die verwachting eerder ook uit, al moet dat officieel nog wel blijken uit onderzoek. Als ook andere vaccins effectief zijn tegen deze en andere mutaties, is het inentingsprogramma op termijn het voornaamste wapen tegen coronaverspreiding.
LEES OOK: