"Welke straf jij ook krijgt, het zal nooit voldoende zijn." Dat zei de vader van Rik van de Rakt twee weken geleden tijdens de inhoudelijke behandeling van de zaak. Tot in detail werd besproken wat er op die vroege ochtend van 19 april precies was gebeurd. Het waren vooral de camerabeelden van beveiligingscamera's en de verklaringen van getuigen die dat verhaal moesten reconstrueren, want Ayoub Y kon het zich allemaal niet herinneren.

'Leven voorgoed veranderd'
Zijn familie weet het nog wel precies. Zijn stiefvader kreeg een stervende Rik aan de telefoon en wist niet wat er aan de hand was. Hij kon Rik vervolgens niet meer bereiken. Zijn moeder benadrukte in de rechtbank dat de ochtend van 19 april haar leven voorgoed heeft veranderd. "Het is het allerergste wat een moeder kan overkomen." Zijn zusje worstelt tot op de dag van vandaag met het verlies van haar broer.

Ayoub Y. is zwaar getraumatiseerd. Hij zag als jonge jongen hoe zijn vader werd vermoord in het dorp waar ze woonden in Sudan. Hij werd vermoord door een militie van Al Taweed, een islamitische organisatie die dood en verderf zaaide in de regio waar Ayoub tot die tijd vreedzaam woonde. Hij vluchtte naar buurland Libië, waar hij werd ontvoerd en ingelijfd in een soort kinderleger. UIteindelijk wist hij te ontsnappen en vluchtte hij naar Italië. Vijf dagen lang dobberde hij op zee.

Gemeente krijgt geen informatie
Uiteindelijk komt Ayoub via Frankrijk in een Nederlands asielzoekerscentrum terecht. Dat hij in de war is, is al snel duidelijk. Medicatie en begeleiding van artsen en hulpverleners moeten hem helpen. Hij krijgt een tijdelijke verblijfsvergunning en dat geeft hem recht op een huis. De gemeente Bernheze moet daarvoor zorgen en daar gaat het mis.

De woning die de gemeente voor hem heeft gevonden, wordt afgewezen op grond van een medisch rapport. De gemeente krijgt daar geen inzage in. Medische gegevens kunnen alleen worden gedeeld als de statushouder daar uitdrukkelijk toestemming voor geeft. Het wordt niet duidelijk of dat niet gebeurt omdat hij dat niet wil of omdat hij dat door een taalprobleem niet snapt. De gemeente krijgt geen antwoord als ze vraagt om informatie over de man, om zo alsnog goede huisvesting voor hem te regelen.

Eén enkele steekwond
Er zijn vermoedens van sociale en medische problemen, maar een diagnose is er niet. Mede door de lange zoektocht naar informatie duurt het nog tot 13 februari van vorig jaar voordat er een geschikte woning wordt gevonden. Geschikt, op basis van de summiere informatie die de gemeente heeft.

Vluchtelingenwerk zal de statushouder tien weken intensief begeleiden om zo te kijken welke hulp hij nodig heeft. Die tien weken worden niet gehaald. In de vroege ochtend van 19 april steekt hij Rik van de Rakt dood. Rik overlijdt door één enkele steekwond. Het mes gaat door zijn rugzak, beschadigt zijn long en zijn slokdarm.

Het Openbaar Ministerie is helder. Ayoub Y. is volledig ontoerekeningsvatbaar. Hij lijdt aan verschillende stoornissen en heeft Rik van de Rakt in een vlaag van paranoïde psychose gestoken. Hij verkeerde in de 'realiteitsgestoorde waan' dat slechteriken hem achtervolgden en wilden doden, waardoor hij extreme doodsangst ervaarde. Hij zag Rik in deze psychose aan voor een van die slechteriken en doodde. Hem in de cel stoppen heeft volgens het Openbaar Ministerie geen zin.

Alleen maar verliezers
De rechter gaat daarin mee. Ayoub Y. is ziek in zijn hoofd. Of hij geholpen had kunnen worden, blijft een vraag. Een verhaal met alleen maar verliezers. Maar dat dat een onschuldige jonge man van 18 jaar het leven heeft gekost, is niet te verteren.