Bijzonder plaatje; bevroren fuut onder het ijs
Tot slot een bijzondere foto van Rozemarijn Krijgsheld. Op haar foto zie je een fuut onder het ijs. Rozemarijn schrijft dat ze dit nog nooit heeft gezien. Ik eerlijk gezegd ook niet. Wel heb ik weleens een ijsvogel of meerkoet onder het ijs gezien en foto’s op internet van een roerdomp. Vermoedelijk is deze fuut gestorven aan voedseltekort, een ziekte of beide. Daarna is hij ter plekke in het water gevallen en vervolgens heeft koning winter er een ijslaag overheen gemaakt. Echt een bijzondere foto, ondanks toch dat er een mooie vogel is doodgegaan.

In eerste instantie dacht ik zoals veel mensen dat het hier ging om een zilverreiger. Dit was ook lastig te zien vanwege het ijs. Omdat de vogel met zijn buik omhoog lag, kreeg je helemaal een vertekend beeld. Deze fuut is inmiddels losgezaagd en het blok ijs is overgedragen aan het Natuurhistorisch Museum.

Citroenvlinder gezien op 20 februari, te vroeg?
Jan van Straten zag zaterdag een citroenvlinder in zijn tuin vliegen. Hij vroeg zich af of dat niet wat vroeg is? Zelf heb ik twee citroenvlinders in mijn tuin gezien en op mijn WhatsApp ontving ik nog meer berichten over rondvliegende citroenvlinders. Op meer plaatsen was deze vlinder dus te zien. De citroenvlinder is een van de vlinders die als imago - volwassen vlinder - overwintert. Dit overwinteren doen ze in dichte graspollen of in dicht struikgewas, zoals klimop, laurier of hulst. Mochten deze soorten dus in je omgeving groeien, dan heb je kans dat daar zich citroenvlinders bevinden. Het kan dan zo maar zijn dat ze tijdens warme zonnige winterdagen hun schuilplaats verlaten. Misschien vinden ze de gekozen plek dan niet veilig genoeg meer of staat de zon te fel op die overwinteringsplek. Dan fladderen ze weg op zoek naar een betere plek om de overwintering te vervolgen.

Is de dood van de lipstiftenplant ook de schuld van de buxusrups?
In de tuin van Neeltje Reis is de buxushaag twee of drie jaar geleden helemaal kaalgevreten door de buxusrups. Helaas ging een tijdje terug ook haar lippenstiftplant eraan. Helemaal kaalgevreten. Alleen het geraamte, de nervatuur, was nog te zien. Zij vroeg zich af of dat ook het werk van de buxusrups is.

Mijn reactie: nee, dat denk ik niet. Buxusrupsen zitten alleen op buxus, iets anders eten ze in principe niet. Bepaalde soorten eters horen nu eenmaal thuis bij bepaalde soorten planten. Zijn die er niet, dan komt die soort ook niet voor. In het geval van de lippenstiftplant zou ik denken aan een ziekte, bacterie of schimmel. Maar het kunnen ook insecten zijn, of rupsen van een andere soort.

Houten bol op boomwortel, wat is dat?
Op de foto die Leo Verkoelen mij stuurde, zie je een grote houten bruine bol op een dunne wortel. Leo wil weten wat dit is. We noemen een dergelijke vergroeiing een warrelknoest, maar er zijn ook andere namen zoals maserkrop, maserknol of wortelknol. Deze laatste naam zou ik plakken op deze foto. Hoe ze ook heten, het zijn in ieder geval tumorachtige groeiaandoeningen die ontstaan door bacteriesoorten. Deze bacteriën veroorzaken bij de besmette houtcellen een ongeremde woekerachtige groei. Ondanks dat deze wortelknollen ieder jaar een stukje groeien, wordt de groei van de boom hierdoor niet geremd.

Wie overwintert elk jaar in onze partytent?
Op de foto die Marion Bosgoed mij stuurde, zie je heel duidelijk een geelzwarte wesp. Marion vraagt zich af - omdat ze verschillen ziet in vergelijking met een gewone wesp - wie toch elk jaar bij haar in de partytent overwintert. Nou, deze wesp behoort net als onze limonadewespen tot de familie van de plooivleugelwespen. Die hebben veel kenmerken van de gewone wesp, maar er zijn ook veel verschillen. De naam van dit insect is Franse veldwesp en deze plooivleugelwesp heeft heel kenmerkend oranje voelsprieten, een ietwat afgeplat slank lichaam en de kleur zwart is bij deze wesp meer aanwezig dan het geel. Daarnaast zijn ze totaal niet agressief, al kunnen ze wel steken. Daarnaast maken ze kleinere nesten dan andere wespen. Dat ze niet agressief zijn naar de mensen heeft te maken met het feit dat ze vooral op insecten jagen. Ze zijn totaal niet geïnteresseerd in zoetigheid. In de partytent van Marion overwintert een koningin. Koninginnen van de Franse veldwesp overwinteren vaak in bomen of los hout, maar ook wel in huizen of dus in partytenten.

Van wie is dit geluid, een uil?
Rob van Kaathoven stuurde mij een geluid en vroeg zich af of dit het geluid van een uil is. Dat klopt en ik denk dat dit het geluid van een steenuil is. Hierbij baseer ik me op de bepaald scherpe schreeuw. Steenuilen zijn in ons land de kleinste uilensoort. Ze komen het meest voor in voornamelijk kleinschalig agrarisch cultuurlandschap. Vaak broeden ze op erven in dat gebied, maar er moet dan wel voldoende natuurlijke variatie zijn.

De koolmees en pimpelmees in het voorjaar
Het voorjaar is begonnen. Bij mij in de tuin zijn de pimpel- en koolmezen al volop bezig. Ze gebruiken hun nestkasten al volop en je ziet overal koppeltjes. Jozef van der Heijden heeft van deze beide rakkers jaren geleden een mooi voorjaarsfilmpje van gemaakt. Hierin is te zien hoe de koolmees en pimpelmees beginnen aan een nieuw broedseizoen.

Egel overdag aan een heerlijke snack, gedroogde meelwormen
In de tuin bij Coise Vos huist elk jaar een egel. Die heeft daar een plek gevonden om in winterslaap te gaan. Dit jaar kwam de egel in al januari tevoorschijn. Coise vraagt zich af of dat niet erg vroeg is. Op de bijgevoegde foto zie je dat de egel overdag gedroogde meelwormen komt eten. Daarover verbaast ze zich omdat egels toch nachtdieren zijn. Egels houden inderdaad een winterslaap, maar bij hoge temperaturen in januari komen ze toch uit hun schuilplaats en dan gaan ze op zoek naar eten. Wordt het daarna weer kouder, dan trekken ze zich weer terug in hun winterverblijf. In een voor hun gevoel veilige omgeving kunnen ze dan ook overdag weleens naar voedsel zoeken, want de lange winterslaap - met storingen - kost hen heel veel energie gekost. Dan is zo’n bordje meelwormen heel erg meegenomen.

Natuurtip
De Mollentelling 2021 is verlengd tot en met 21 februari, deze zondag dus. De Zoogdiervereniging, Vroege Vogels, Waarneming.nl, Natuurpunt en de Jaarrond Tuintelling roepen iedereen op om ook dit weekend te zoeken naar mollen(sporen) en deze waarnemingen door te geven via het speciale mollenmeldpunt of via de Jaarrond Tuintelling Net als voorgaande jaren is het doel van de telling om in kaart te brengen waar in Nederland molshopen worden gezien. Omdat je zelden (levende) mollen ziet - en omdat we niet weten hoeveel molshopen één mol maakt - is het moeilijk om iets te kunnen zeggen over aantallen. Door de mollensporen, zoals molshopen, te tellen krijgen we een beter beeld van de verspreiding van dit dier. Sta je bij een veld met veel molshopen? Maak dan een schatting van het aantal molshopen.

Aangezien er nog weinig bekend is over hoeveel mollen zich bevinden in steden en stadsparken, roepen we dit jaar op om speciaal in deze gebieden te zoeken naar molshopen en jouw waarnemingen door te geven. Waar veel gebieden nu onder water staan, is dit in de stedelijke gebieden niet het geval. Let daarom bijvoorbeeld tijdens je wandeling door het stadspark of het uitlaten van de hond eens op of je molshopen kunt spotten en geef dit door! Uiteraard is iedere waarneming waardevol, ook die buiten de stedelijke gebieden.