Xentari is een bestrijdingsmiddel dat in eiken wordt gespoten. Als rupsen dit middel binnen krijgen gaan ze dood. Van nature komt de stof voor in de bodem. In principe lijkt er dus vrij weinig aan de hand. Ware het niet dat naast de eikenprocessierups ook alle andere rupsen in bomen last hebben van Xentari. Voor het aantal vlinders, dat al fors onder druk staat, is dat slecht nieuws. Bovendien gaat er een belangrijke voedselbron voor jonge vogels door verloren.

Dode rupsen
De Vlinderstichting is een van de clubs die zich al langer zorgen maakt over de inzet van het middel. "Op veel plekken werd vorig jaar elke boom bespoten met Xentari, soms lieten ze de spuit ook gewoon aanstaan op plekken waar helemaal geen eiken staan", aldus Jurriën van Deijk van de Vlinderstichting.

Het gevolg: heel veel meer dode rupsen dan ‘nodig’ om jeukoverlast te voorkomen. Boswachter Frans Kapteijns deelt de zorgen. "Het is verschrikkelijk, eigenlijk zouden gemeenten er helemaal mee moeten stoppen. Jonge vogeltjes hebben niks meer te eten, of eten die vergiftigde rupsen op."

Alleen op drukke plekken
Een rondgang langs de Brabantse gemeenten leert dat de meeste gemeenten het middel nog steeds inzetten. Al zijn sommige wel voorzichtiger geworden. In Asten gebruiken ze het in een korte periode, om schade aan andere dieren te beperken. Eindhoven gebruikt Xentari niet in ‘vlindergevoelige gebieden’, en in Waalwijk, Oosterhout en Bergeijk spuiten ze alleen op plekken waar de overlast van de eikenprocessierups het grootst is, zoals bij populaire fiets- en wandelpaden.

Kapteijns: "Ondanks de lessen die geleerd zijn, wordt er echt nog te veel gespoten. Niet iedere gemeente is zo voorzichtig." Van Deijk weet ook dat er door veel gemeenten nog scheutig met het middel omgegaan wordt. "Als gemeenten laten weten dat ze Xentari gebruiken en ze zeggen er niet bij onder welke voorwaarden, kun je wel invullen dat het breder wordt ingezet dan noodzakelijk." Arnold van Vliet van het Kenniscentrum Eikenprocessierups vult aan: "Veel gemeenten hebben niet zo'n goed beeld van waar de nesten zitten, en dat is een understatement."

Tenminste vier gemeenten stoppen
Dat het anders kan, bewijst Breda. Daar gebruikten ze in 2020 al geen Xentari. In plaats daarvan worden natuurlijk vijanden van de rups zoals vleermuizen en koolmeesjes ingezet. Ook worden en nesten weggezogen en zet de gemeenten rupsenvallen. Geertruidenberg en Dongen zeggen dit jaar te stoppen met het middel. Gemert-Bakel wil het bespuiten van bomen 'snel afbouwen'. En ook in Tilburg komen ze terug op deze spuittraditie. Sinds dit jaar gebruiken ze geen Xentari meer.

Kapteijns juicht dat toe. "De biodiversiteit vliegt achteruit door dit middel. Terwijl je met nestkastjes voor koolmezen, een natuurlijke vijand van de eikenprocessierups, of anderen methoden zoals het 'bevriezen' van de rupsen met stikstof ook al heel ver kunt komen."

Bekijk hier hoeveel geld jouw gemeente in 2020 aan bestrijding besteedde:

LEES OOK:

Bestrijden van eikenprocessierups kost gemeenten samen miljoenen

Wat helpt tegen eikenprocessierupsen en wat niet? Een overzicht

Eikenprocessierupsen zijn er heel erg vroeg bij dit jaar