Wat doet een kerncentrale?

Heel kort door de bocht komt kernenergie neer op het opwekken van elektriciteit uit een atoom (een piepklein basisdeeltje) van de radioactieve stof uranium. In een kerncentrale wordt zo’n atoom gesplitst. Dat gebeurt door een (nog kleinere) neutron in de atoomkern te ‘schieten’. Daar komt een enorme partij energie bij vrij. Of beter gezegd: warmte. Die warmte wordt gebruikt om stoom te maken en die stoom drijft een turbine aan. Na het opwekken van die energie blijft er afval over.

Wat voor afval?

Kernafval. Afval dat ontstaat bij het opwekken van kernenergie is radioactief. De straling van dat afval is slecht voor mens en milieu. Hoe slecht? Dat hangt er vanaf van hoe lang iemand aan hoeveel straling blootgesteld wordt. Hoe dan ook, dat afval moet altijd veilig worden opgeborgen en dat duurt lang en kost veel geld.

Nederland slaat dergelijk afval ten minste een eeuw lang bovengronds op. Dat gebeurt in speciaal daarvoor ontworpen gebouwen. Een deel van het afval is na die honderd jaar nog steeds radioactief. Daarom wordt het afval na die periode diep in de grond opgeslagen. Dat proces heet eindberging en is in Nederland nog niet aan de orde: pas in 2100 besluit Nederland hoe het eindberging precies gaat aanpakken.

Waar komt de angst vandaan?

Kernenergie werd vooral een gevoelig onderwerp na de explosie in een kernreactor in Tsjernobyl in de toenmalige Sovjet-Unie (nu Oekraïne). Bij de explosie vielen in 1986 tientallen doden. Maar indirect, vanwege de straling, zullen in totaal 4000 doden vallen, denkt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Volgens Greenpeace zouden dat er zelfs vele tienduizenden zijn. Dat zijn heftige cijfers en de beelden van de verlaten buurstad Pripjat staan bij veel mensen op het netvlies gebrand.

En dan is er nog de recentere kernramp van Fukushima, die ontstond na een zeebeving en een tsunami in maart 2011. Daarbij vielen geen directe doden. Vooralsnog is er maar één latere, indirecte dode door de vrijgekomen straling gemeld. Wel moesten tienduizenden mensen worden geëvacueerd.

Gebruikt Nederland kernenergie?

Zeker, maar niet veel. Nederland heeft drie actieve kernreactoren, maar op dit moment telt Nederland maar één kerncentrale van betekenis: in het Zeeuwse Borssele. In de andere reactoren wordt onderzoek gedaan of worden zogeheten medische isotopen geproduceerd. Medische isotopen worden gebruikt voor ziekenhuismiddelen om bijvoorbeeld kanker mee op te sporen.

De kerncentrale in Borssele levert ongeveer drie procent van de Nederlandse energiebehoefte. De centrale is daarmee een van de 442 nog actieve kernreactoren wereldwijd. Volgens een telling begin dit jaar leveren die samen ruim tien procent van de elektriciteit in de wereld.

Wat zeggen de voorstanders?

Kernenergie is veel schoner dan energiewinning uit fossiele brandstoffen als steenkool of aardolie. Dat komt omdat kerncentrales heel weinig kooldioxide (CO2) uitstoten. CO2-gas is slecht voor het klimaat.

Het gevaar van moderne kerncentrales is volgens wetenschappers niet zo groot als vroeger. Reactoren zijn veel verder ontwikkeld dan in de jaren zeventig en tachtig en het proces van kernsplitsing is kundig te controleren.

Ook is er een praktisch voordeel: een kerncentrale blijft werken in iedere weersomstandigheid, in tegenstelling tot windturbines en zonnepanelen.

Luchtvervuiling en ongelukken tijdens de winning van 'ouderwetse' energie, veroorzaken véél meer doden dan kernenergie. Bovendien spelen natuurrampen, zoals de zeebeving die de kernramp van Fukushima veroorzaakte, hier in Nederland een veel kleinere rol.

Wat zeggen de tegenstanders?

Maar, zo luidt vaak het tegenargument: niemand kan in volste overtuiging stellen dat het nooit opnieuw kan misgaan in een kerncentrale. Zoals we inmiddels weten zijn de gevolgen daarvan schadelijk voor de natuur en voor de mens.

En dan is er nog kernafval. Hoewel kernafval relatief klein is, moet het wel worden vervoerd en worden opgeslagen. Dat is duur, net als het onderhoud van kerncentrales zelf.

Geld speelt ook op een andere manier een rol, want volgens onderzoek van een gerenommeerde Duitse denktank is geen enkele kerncentrale op aarde ooit winstgevend geweest.

In het geval van Nederland is het bovendien nog maar de vraag of kernenergie helpt om de klimaatdoelen in 2030 te halen. In Nederland wordt vooral ingezet op groene energie uit zon en wind. Kernenergie-deskundigen stellen dat zulke energie steeds goedkoper wordt en dat klimaatdoelen ook gehaald kunnen worden zonder kernenergie.

De discussie over kerncentrales heeft dus twee duidelijke kanten. De bouw van een nieuwe kerncentrale is eigenlijk vooral een politieke kwestie geworden en draait al lang niet meer om veiligheid en milieu. En zoals wel vaker is de politiek verdeeld - net als Brabanders zelf.

Wat vindt Brabant van kernafval?

Omroep Brabant heeft in de aanloop naar de verkiezingen laten onderzoeken wat het draagvlak is voor een kerncentrale in Brabant.

De stelling was: ik vind het prima als er een kerncentrale in Brabant komt:

• 27 procent is het daarmee eens.
• 50 procent is het er niet mee eens.
• 23 maakt het niet uit of weet het niet.

Een andere stelling was: liever kernenergie dan windmolens :

• 26 procent is het daarmee eens.
• 49 procent is het er niet mee eens.

LEES OOK:

Brabant moet een kerncentrale krijgen, blijkt uit onderzoek voor provincie