Unieke foto’s ontdekt van Jodentransport Kamp Vught in mei 1943

31 maart 2021 om 17:40 • Aangepast 1 april 2021 om 06:01
nl
Nationaal Monument Kamp Vught is onlangs in het bezit gekomen van drie bijzondere foto’s. Een Duitse soldaat heeft ze in mei 1943 gemaakt tijdens een van de Jodentransporten vanaf het station in Vught. Directeur Jeroen van den Eijnde werd verrast door de vondst: “In ruim dertig jaar ben ik zelden op zulke bijzondere beelden gestuit en deze zijn onovertroffen."
Profielfoto van Agnes van der Straaten
Geschreven door

De foto's zijn gemaakt door een gewone Duitse soldaat. Het lijkt alsof je zelf op het station staat. Op de grond op het perron zitten mensen met balen kleren en bezittingen die ze meegenomen hebben. Ze wachten op de trein en aan hun gezichten is niet te zien wat voor een verschrikkelijks er staat te gebeuren.

Directeur Jeroen van den Eijnde: "Dankzij deze foto’s sta je na bijna 80 jaar als het ware tussen de slachtoffers op het perron. Hiermee is ons beeld van de gebeurtenissen in Vught in één klap vele malen scherper geworden. Tot nu toe waren slechts enkele foto’s van Kamp Vught bekend, veelal zonder gevangenen.”

"Het belang van de foto's zit hem in de zeldzaamheid."

René Kok, beeldonderzoeker bij het instituut voor oorlogsstudies NIOD: “Dit is iconisch materiaal. Ik ben diep onder de indruk. Deze foto’s zijn belangrijk omdat er van de Jodentransporten uit het concentratiekamp Vught nauwelijks beeldmateriaal bekend was.” De foto’s zijn gemaakt door een gewone Duitse soldaat, dus niet voor propagandadoeleinden.

Onderzoeker Gerard Groeneveld, schrijver van 'Nach Holland, de meidagen van 1940 door Duitse ogen' zegt het zo: “Het belang van de foto’s ligt in de zeldzaamheid van de beelden. Hoeveel is er nu daadwerkelijk zichtbaar van de Jodenvervolging in Nederland en meer specifiek van Kamp Vught? Vooral van Kamp Vught vrijwel niets.”

"Niemand lijkt zich bewust van de fotograaf."

De foto's zijn gemaakt op 23 mei 1943, toen ongeveer 1250 mensen werden gedeporteerd naar Westerbork. Vanuit daar gingen ze vrijwel meteen door naar Sobibór, waar zij na aankomst in de gaskamers zijn vermoord. De foto's zijn heel klein en vergeeld. Ze meten maar 7 bij 4 centimeter. Ze zaten in het album van de Duitse soldaat met de titel 'Zur Erinnerung an meine Dienstzeit'.

“Opvallend dat niemand zich bewust lijkt van de fotograaf, behalve één Joodse man die in de camera kijkt”, zo zegt René Kok van het NIOD. “De fotograaf zal zijn uniform aan hebben gehad en daarom niet zijn opgevallen.”

Op de foto’s is verder te zien hoe twee Nederlandse politiemannen mensen naar de trein begeleiden. Op het perron is ook een medewerker van de Joodse Raad aanwezig. Op brancards liggen ernstig zieken. Achter een houten hek kijken omstanders toe.

“Er moest nog veel fotomateriaal aanwezig zijn in oude stoffige fotoalbums."

Van Kamp Vught is maar weinig beeldmateriaal bekend. Dat maakt deze vondst extra bijzonder. Van den Eijnde: “We weten uit ooggetuigenverslagen dat er werd gefotografeerd en zelfs gefilmd, zoals bijvoorbeeld bij het bezoek van SS-Reichsführer Himmler aan het kamp, in februari 1944. Maar waar is al dat materiaal gebleven?”

Een speciaal onderzoek in archieven wereldwijd enkele jaren geleden, bracht voor het museum teleurstellend weinig nieuws boven tafel. Directeur Van den Eijnde van Kamp Vught hield hoop: “Er moest nog veel fotomateriaal aanwezig zijn in oude stoffige fotoalbums weggestopt op menige zolder in Duitsland en misschien ook nog wel in Nederland. Ook Nederlandse SS'ers waren immers betrokken bij de bewaking.”

Onderzoeker Groeneveld onderschrijft dit: “Dankzij de privéfoto’s van Duitse soldaten die steeds vaker op veilingsites worden aangeboden, is het mogelijk om dergelijke bijzondere vondsten te doen. Eerder gebeurde dat bijvoorbeeld met beelden van de meidagen van 1940, waarvan tot dan toe nauwelijks beeldmateriaal bekend was.”

Perron Vught 23 mei 1943: 1253 Joden staan klaar om naar Westerbork te vertrekken. Vijf dagen later worden zij vermoord in Sobibór (foto: collectie Nationaal Monument Kamp Vught).
Perron Vught 23 mei 1943: 1253 Joden staan klaar om naar Westerbork te vertrekken. Vijf dagen later worden zij vermoord in Sobibór (foto: collectie Nationaal Monument Kamp Vught).
Stapel bagage bij het station Vught, 23 mei 1943  (foto: collectie Nationaal Monument Kamp Vught).
Stapel bagage bij het station Vught, 23 mei 1943 (foto: collectie Nationaal Monument Kamp Vught).

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.