Op 28 januari nam de gemeenteraad van Woensdrecht een motie aan: 'op geen enkele manier' wil Woensdrecht meewerken aan de vestiging van grootschalige mestverwerking. Op 4 maart deed de Steenbergse raad hetzelfde.

Donderdagavond staat in Roosendaal zo'n motie op de agenda. De stemming komt in april en PvdA-fractievoorzitter Michael Yap denkt dat een meerderheid vóór is. In Bergen op Zoom schrijven vier fracties ook aan een motie. Hoe de verhoudingen daar liggen, is nog onduidelijk.

'Negatief voor de natuur'
Alle vier gemeenten kregen in november een brief van vier West-Brabantse natuurorganisaties: "Mestfabrieken zijn negatief voor de natuur, slecht voor de gezondheid en de leefbaarheid in het buitengebied maar ook voor de agrarische sector zelf", stond daarin.

De provincie Brabant is op zoek naar vestigingsplaatsen voor nieuwe mestverwerkers. In die zoektocht is na oktober ruimte voor reacties en inspraak. In West-Brabant lopen ze daar dus een half jaar op vooruit.

De provincie is daar niet blij mee. "Het is goed als gemeenten het debat voeren op het juiste moment wanneer ze ook de juiste informatie hebben," staat er in een eerste reactie op de opstand in West-Brabant. Met andere woorden, volgens de provincie hebben de gemeenten nu nog niet voldoende informatie om een goede keuze te maken.

Manieren om mest te verwerken
Brabant heeft veel vee. Twintig procent van alle Nederlandse mest komt hier vandaan. Volgens de regels mag maar een deel van die mest op akkers worden uitgereden. De rest moet worden verwerkt. Dat kan verschillende dingen betekenen:

• Het droge en het natte deel scheiden. Drijfmest bestaat voor negentig procent uit water. Wie drijfmest vervoert, vervoert vooral water.
• Door verhitting schadelijke bacteriën uit mest halen. Frankrijk bijvoorbeeld, dat veel Nederlands mest importeert, stelt dat als eis.
• Mest drogen en er korrels van maken. Die korrels worden verkocht in landen waar boeren een tekort aan mest hebben.
• Mest kan ook worden vergist. Er komt dan biogas uit dat de boer aan het gasnet levert. Omdat Nederland van het aardgas af wil, is daar veel subsidie voor.

Overal bezwaren
Plannen voor mestverwerkers stuiten overal in Brabant op bezwaren. Provincie en gemeenten staan regelmatig tegenover elkaar. Zo probeerde de gemeente Oss de vestiging van een mestverwerker op een industrieterrein tegen te houden en kwam Bernheze succesvol in actie tegen de provinciale vergunning voor een mestvergister in Nistelrode.

Veel Brabanders zijn bang voor stank en voor druk vrachtverkeer bij mestverwerkers. Een principiëler argument is dat Brabant te veel vee heeft en dat de oplossing eerder gezocht moet worden in een verkleining van die veestapel. "Anders is het dweilen met de kraan open", zegt Bert Zwiers van milieuorganisatie Benegora.

Het is spannend wat daarover in de komende kabinetsformatie wordt besloten. Er liggen ambtelijke ideeën om de stikstofcrisis onder andere met zo'n verkleining van de veestapel te lijf te gaan.

Naar Oost-Brabant rijden?
Jos Naalden, varkenshouder en voorzitter van de ZLTO in Roosendaal, vindt dat de gemeenten in West-Brabant te snel zijn. Nieuwe regels gaan ervoor zorgen dat hij straks ook al zijn mest moet laten bewerken. "Als we hier dan geen mestverwerkers hebben, moet ik daarvoor naar Oost-Brabant. Is dat duurzaam?"