Baron Sammy van Tuyll van Serooskerken, bewoner en eigenaar van kasteel Heeze, staat op de trappen naast de slotgracht. Zeven tredes zijn zichtbaar, daarna stap je in het water. Een handig hulpje: “Als het waterpeil nog lager staat, is het te laag. Dan komen de fundamenten van het kasteel droog te staan en dat is heel gevaarlijk. Dat mag nooit langer dan 24 uur duren, anders kan het gaan rotten.”

Van Tuyll van Serooskerken neemt ons mee naar de stuw bij de rivier de Groote Aa, even verderop. Hij wijst naar een balk die ernaast ligt: “Door er een balk bij of af te doen, regelen we het waterpeil in de kasteelgracht, afhankelijk van of het water hoger of lager moet staan.”

'Kritieke situatie'
In de zomer van 2017 was het heel erg droog. De rivier die de gracht voedt, de Groote Aa, had te weinig wateraanvoer. Daardoor was het waterpeil te laag. “Een kritieke situatie”, herinnert de baron zich. “Maar gelukkig duurde de droogte nét niet lang genoeg om schade op te leveren.”

Toch was het spannend. Want als de fundamenten droog liggen, kunnen ze gaan rotten. “Dan kan het kasteel instorten, dan is het einde verhaal”, concludeert Van Tuyll van Serooskerken.

De droogte bedreigt niet alleen kastelen in onze provincie. Door het zakkende grondwater heeft ook de natuur om het kasteel er last van. De baron wijst naar een omgevallen den: “Door de droogte gaan bomen dood. Met name dennen kunnen er niet goed tegen. En als er dan een storm komt, waaien ze om.”

Hulp
De Nederlandse Kastelenstichting maakt zich grote zorgen door de verdroging en vraagt om actie. “Het probleem is écht ernstig”, zegt Janneke van Dijk van de Kastelenstichting. Ze wil dat het waterschap, de provincie en het Rijk te hulp schieten. Want volgens haar kunnen de kasteeleigenaren het niet alleen: “We moeten dit met z’n allen aanpakken. Het kost heel veel geld. Het is niet vanzelfsprekend dat dit er zo is.”

Op maandag 24 mei, Tweede Pinksterdag, is het de Dag van het Kasteel. Onderzoeksjournalist Mattijs Smit schreef hiervoor een essay. Kasteeleigenaren moeten het volgens hem aandurven andere keuzes te maken in hoe en wat ze aanplanten: “Anders zal de droogte hen ook in de toekomst vaker en harder raken. Want zelfs als we het landschap heel goed aanpassen, verandert het klimaat gewoon verder.”