Chatten en afspreken met een vreemde, bij Celine (15) liep het niet goed af
De 31-jarige man uit Den Haag wordt ervan beschuldigd dat hij een minderjarige aan het ouderlijke gezag heeft onttrokken en dat hij seks met een minderjarige heeft gehad. Ook staat hij terecht voor het bezit van kinderporno. Van ontvoering was geen sprake, omdat Celine vrijwillig meeging.
Lei Seuren is teamleider bij de zedenpolitie en geeft sinds vijftien jaar voorlichting op scholen over het gebruik van social media. ‘’Toen ik begon ging het over MSN. Ik leerde brugklasleerlingen hoe ze verantwoord om moesten gaan met het chatprogramma. Tegenwoordig geef ik voorlichting in groep vijf op de basisschool. Je ziet dat die kinderen nu al verder zijn, omdat ze opgroeien met TikTok en zo.’’
Seuren heeft verschillende tips voor jongeren:
Kun je een profielschets maken van de jongeren die slachtoffer worden?
"Volwassenen die een afspraakje willen maken, richten zich vooral op kinderen in de puberleeftijd. Dan praat je over jongens en meisjes van 13 tot 16 jaar oud. Het meest kwetsbaar zijn jongeren met problemen thuis, die lichamelijk of psychisch zijn mishandeld en jongeren die (seksueel) op zoek zijn naar zichzelf. Daardoor zijn ze vaak een prooi voor mensen met verkeerde bedoelingen."
Hoe komen de kinderen in aanraking met deze volwassenen?
"Via social media en gameapps. Denk dan aan Instagram, Snapchat en TikTok. Dat zijn heel populaire programma’s waar jongeren hun creativiteit kwijt kunnen en soms ook net te veel van zichzelf laten zien. Maar via games zoals Fortnite, Mindcraft en Call of Duty kun je ook met anderen chatten en zo komen ze in contact met vreemden."
"Via social media gaat het eigenlijk vanaf het begin al fout. Je kunt kiezen voor een openbaar of privé-account. Als je je Instagramaccount openbaar zet, kunnen één miljard mensen alles over jou zien. Maar jongeren met een privé-account laten ook bijna iedereen toe. Want veel volgers betekent aanzien en dus wil je elke volger erbij hebben. Zo hebben kinderen in groep acht vaak al achthonderd vrienden."
Hoe gaat het mis?
"Als voorbeeld pak ik de app TikTok. Hier moet je leuke videootjes maken. Je kunt dansen, je kunt zingen. Maar let dan altijd goed op wat je in beeld brengt. Zo was er een meisje dat een dansvideo opnam. Op de achtergrond hing een poster van Justin Bieber. De video kreeg van een hartje van een onbekende man. Hij schreef in de reacties hoe knap ze was en hoe goed ze kon dansen. Eigenlijk te veel complimentjes."
"Uiteindelijk is het meisje met de man gaan appen en toen ging het over maar één onderwerp: Justin Bieber. Zo werd een vertrouwensband opgebouwd. En er werd afgesproken."
Toch is het in de auto bij iemand stappen een nog grotere stap. Waarom doen jongeren dat?
"Dat kan de spanning zijn, maar ook angst. Misschien is de tiener geïntimideerd. Maar er heeft vooral een stukje hersenspoeling plaatsgevonden in de contacten die vooraf zijn geweest. Over bijvoorbeeld een ruzie thuis over het gebruik van alcohol. De volwassene belooft dan dat er bij hem of haar wel een biertje gedronken mag worden of een jointje gerookt."
"Voor jongeren is er vaak geen weg terug. Ze hebben een afspraakje gemaakt en weten niet hoe ze ervanaf komen als ze er eenmaal zijn."
Wat kun je als ouders doen?
"Misschien klinkt het gek, maar begin zo vroeg mogelijk met social media. Eigenlijk mogen kinderen pas vanaf dertien jaar oud op bijvoorbeeld TikTok. Maar als een van de ouders een account beheert en beslist wat er geplaatst, bekeken en gereageerd wordt hou je de controle."
"En je moet ook als ze ouder worden altijd blijven meekijken. Natuurlijk hebben ze recht op privacy, maar ze hebben veel meer recht op bescherming. Meekijken betekent dat je regelmatig met je kind in het account en in de telefoon kijkt. Je moet het vertrouwen krijgen zodat ze het met jou bespreken als er online wat gebeurt en niet met een vreemde."
Niet onbelangrijk: kun je veilig afspreken online?
"Jazeker, als eerste vier tips om vooraf duidelijk te hebben met wie je chat:
- Haal de profielfoto door Google Afbeeldingen (je kunt in Google zoeken of een foto vaker op internet staat) en kijk of de foto echt van ‘Piet’ is en niet van één of andere ‘Jan’ of een Amerikaanse acteur.
- Vraag om een tweede foto, als je die krijgt is de kans kleiner dat de foto nep is.
- Vraag om een selfie met een voorwerp of een briefje met jouw naam erop.
- Videochat voordat je gaat afspreken. Dat doe je om te checken dat de persoon echt vijftien is en niet veertig. Let op dat je altijd bewegend beeld ziet. Vraag om even een hand op te steken of een keer te zwaaien zodat je zeker weet dat het een live-video is en geen foto.
En als je dan een afspraakje maakt met iemand die je alleen van het internet kent:
- Neem altijd je ouders of een vriend in vertrouwen.
- Neem diegene ook mee naar het eerste afspraakje.
- Spreek nooit af in de bossen of langs een kanaal, hoe romantisch dat ook kan zijn. Ga altijd naar een drukke plek zodat er mensen om je heen zijn als er iets gebeurt."