Een oneerlijk en eenzijdig proces vol leugens. En verdachten die wegblijven. Grote woorden en grote gebaren zagen we voorbijkomen in de megazaak rond Operatie Alfa. Zowat iedere verdachte besloot het proces te boycotten. Ze zijn het vertrouwen kwijt in de rechtbank. Want de rechters hebben onvoldoende oog voor de kritische vragen die leven onder verdachten en advocaten, vinden ze. Het voelt alsof de rechters hun veroordeling al klaar hebben liggen, vertelden diverse leden van de Osse familie R. En zo wandelde de een na de ander de zaal uit.

Veel mensen zullen zeggen: joh, da's allemaal theater uit de trukendoos van de advocaat. Die proberen alles om het proces in een kwaad daglicht te stellen. Misschien wel, misschien ook niet.

Wat als ze gelijk hebben, die verdachten en advocaten? Zijn er aanwijzingen dat politie en OM er een potje van hebben gemaakt? We hebben als journalisten ook maar beperkt zicht op alles. Wij krijgen het dossier niet. We moeten het doen met wat we zien, horen en lezen. Gelukkig kunnen we de puzzel nu beetje bij beetje gaan leggen.

Eerst eens die beschuldiging dat politie en OM, drugs en wapens gewoon lieten passeren. Om te kijken hoe het werkte en wie wat deed. Met als doel: meer hard bewijs verzamelen. En soms toch eventjes de andere kant uit kijken?Dat doorlaten van illegale spullen is terecht verboden. En daarom hebben de speurders dus de regels overtreden is het verwijt. Nee, natuurlijk niet zeggen politie en OM. Ook de rechtbank ziet geen gesjoemel.

Nu de rechtszaak écht is begonnen horen we meer over die drugszaken. Er daar blijkt eigenlijk niks van opzettelijk doorlaten. In de zaak van de 99 kilo mdma (de werkzame stof van xtc) zat de politie mee te kijken en te luisteren en werden de drugs langs de A58 onderschept en in beslag genomen. In de cokezaak hetzelfde. Stiekem keken agenten mee. De Antwerpse douane vond 315 kilo coke en liet 400 gram zitten in de metaalcontainer naar Oss. Maar dat hebben ze per ongeluk over het hoofd gezien, zegt het OM. Niet echt iets om je druk over te maken. En: geen Nederlandse fout.

Kritiek was er ook op de afgeluisterde gesprekken die waren uitgetikt. Een rommeltje zeiden advocaten en verdachten. Voor het eerst konden we ook dat politiewerk beoordelen. Een klein deel van die meer dan achthonderd gesprekken hoorden we deze week voor het eerst in het openbaar. Met verdachten die vrijuit kletsen over drugs. Bijna alles was te verstaan en de bijgeleverde tekstvertalingen klopten. Als iets onverstaanbaar was, stond dat erbij.

Wel lastig was het om de stemmen van de vele verdachten te kunnen onderscheiden van elkaar, druk door elkaar pratend. Zeker in de stukjes met Hollandse hits op de achtergrond. De mannenstemmen van elkaar onderscheiden is een ding. Het lijkt erop dat er soms ook beelden bij horen die laten zien wie er aan het woord is. Een terechte vraag maar die werd niet beantwoord.

Hier wringt het al eigenlijk. Want hoe de verdachten en advocaten over deze stukjes afgeluisterde gesprekken denken weten we niet. Ook is onduidelijk waar de ‘pijnpunten’ zitten. Het proces is anders. Nu de zaal leeg is kan het OM zeggen wat het wil. En de rechtbank zit met vragen die ze had willen stellen, zonder antwoorden. Daarmee is het een eenzijdig proces geworden.

Ik begrijp de frustratie onder de verdachten en advocaten: dat je het gevoel hebt dat er meer aan de hand kan zijn en niet volledig de onderste steen boven krijgt. Uit protest wegblijven bij je eigen proces is dan een goed recht. Niks moet. Maar als verdachte wil je toch gewoon alles horen wat er over je gezegd wordt? Dan wil je toch steeds duidelijk vertellen dat politie en OM ernaast zitten met die geluids- en beeldopnames, blunderen zelfs, en dat je het totaal anders moet zien? En hoe zit het met dat verhaal over het doorlaten? Geen commentaar, is de boodschap na twee weken proces.

Diverse advocaten waren het liefst gebleven, zo hoorden we tussen de regels door. Hun advocatenhart sprak: hier zitten mensen in de shit, er wordt van alles over ze gezegd en ik wil ze bijstaan. Maar ja, als de verdachte het zo echt wil... Daarom voelde het toch ook als een opluchting dat het echte proces kon beginnen met waar het eigenlijk over gaat: misdrijven. Maar het blijft een eenzijdige puzzel die we moeten leggen.