Na de verloren finale van het WK in 1974 was Oranje een grote favoriet op het EK van 1976. Dat toernooi eindigde in de halve finale tegen Tsjechië. Na verlenging verloor Nederland met 3-1.

PSV’er Adrie van Kraaij was in dat elftal met onder anderen Johan Cruijff, Wim van Hanegem en de gebroeders René en Willy Van de Kerkhof de centrale verdediger. In het radioprogramma Afslag Zuid wist hij zich nog goed te herinneren waarom Oranje dat EK niet won. “Omdat we dachten, zoals goede Nederlanders betaamt, dat we dat wel even gingen doen.”

Na weer een tweede plek op het WK van 1978 waren de verwachtingen voor het EK in 1980 opnieuw erg hoog. Dat toernooi werd een drama. Nederland kwam niet eens door de groepsfase. Een lichtpuntje toen was Michel van de Korput die bij Feyenoord speelde. “Het was een gewoon een rommeltje. Het leefde niet en we hadden gewoon niet genoeg kwaliteit en die komt altijd bovendrijven.”

In 2004 waren de verwachtingen zoals altijd hoog. Met spits Ruud van Nistelrooij voorop en andere Europese topspelers als Arjen Robben en Clarence Seedorf zag het er goed uit. Totdat Oranje in de halve finale met 2-1 verloor van Portugal, het organiserende land. Wilfred Bouma speelde dat duel centraal achterin. Bij Afslag Zuid analyseerde hij nuchter de situatie van toen. “Uiteindelijk moet je een beetje geluk hebben. Dat had Griekenland, de latere winnaar, wel. Tegen Portugal kwamen we gewoon te kort, daar moet je eerlijk in zijn.”

In 2012 werd het EK opnieuw een dramatisch verhaal. In 2010 was Nederland verliezend finalist in de WK-finale. Twee jaar later kwam vrijwel hetzelfde Oranje niet door de groepsfase. Joris Mathijsen stond toen in het hart van de verdediging tegen Denemarken, Duitsland en Portugal. “Ik heb dat toernooi uit mijn geheugen gewist”, vertelt Mathijsen met een glimlach, “er ging toen een heleboel fout en natuurlijk hadden wij totaal andere verwachtingen.”

Als we echt willen weten hoe het moet dan komen we terecht bij de gouden generatie van 1988. Voor het eerst en tot nu toe voor het laatst werd Nederland Europees kampioen. Rechtsback in dat elftal was Berry van Aerle.

Hij kan zich zijn beste actie op dat EK nog goed herinneren. “Die tackle in de halve finale tegen Duitsland op Rudi Völler en dat ik hem, toen hij zich aanstelde, aan zijn haar trok. Het mag eigenlijk niet natuurlijk. Voor de finale tegen Rusland was het makkelijk: koppen bij elkaar en afmaken die hap.”

Tips voor bondscoach Frank de Boer:

• Adrie van Kraaij: “Gewoon de juiste 11 opstellen.”
• Michel van de Korput: “Deze groep is beter dan in 1980, maar je moet wat mazzel hebben.”
• Wilfred Bouma: “Hij moet gewoon naar zichzelf luisteren en niet van zijn plan afwijken.”
• Joris Mathijsen: “Frank was er als assistent bij in 2010, hij weet dus wat nodig is om finales te bereiken. Belangrijk is wel hoe hij omgaat met verveling die op de loer ligt als je lang bij elkaar bent. Dat is hele kunst.”
• Berry van Aerle: “Gezien de oefenwedstrijden hoop ik dat hij zelf beseft dat het beter moet. Uiteindelijk is het simpel: gewoon één doelpunt meer maken dan de tegenstander."