Landbouwgedeputeerde Elies Lemkes (CDA) schrijft op het provinciehuis aan het Brabantse landbouwbeleid voor de komende tien jaar. Ze heeft daarvoor allerlei organisaties om advies gevraagd.

Rood staan, groen doen
In het debat over de toekomst van de landbouw is een belangrijke vraag of boeren genoeg verdienen om geld te kunnen steken in duurzaamheid: kan je groen doen als je rood staat? De Rabobank, accountantskantoor ABAB, jongerenorganisatie BAJK, Agrifirm, de ZLTO en een aantal andere organisaties hebben in hun advies aan de provincie hierover de Brabantse feiten op een rijtje gezet.

Al jaren vindt in de landbouw schaalvergroting plaats. Het aantal boerenbedrijven daalt, maar de bedrijven die overblijven zijn steeds groter. Volgens landbouweconoom Krijn Poppe, die meewerkte aan het rapport, komt dat door de grote investeringen waar boeren voor staan.

Steeds groter
Het rapport concludeert dat het resultaat van de meeste boerenbedrijven te laag is om te kunnen investeren. Schaalvergroting is dan de enige manier om aan geld te komen voor investeringen. Het ideaal dat veel mensen hebben van een kleinschalige, extensieve landbouw, staat daar recht tegenover.

Kathleen Goense, die als directeur van de ZLTO meewerkte aan het rapport: "Door de dure grond alleen al is kleinschalige landbouw in Brabant moeilijk."

Minder boeren
In Brabant daalde het aantal boerenbedrijven van 13.000 in 2010 naar bijna 10.000. De verwachting is dat er in 2030 nog 7000 over zijn. Ongeveer eenderde daarvan hoort dan bij de grote bedrijven die samen staan voor 75 procent van de economische waarde in de sector.

Duidelijk is dat de komende jaren van de Brabantse boeren nog meer investeringen worden verwacht. De stikstofcrisis, het klimaatbeleid en nieuwe eisen op het gebied van dierenwelzijn zorgen voor nieuwe regels die geld gaan kosten. Poppe: "Die milieu-investeringen komen erbij, dat kan boeren de kop kosten."

Geen buffer
Kathleen Goense: "Daarom is het belangrijk te kijken naar het verdienmodel van de boeren en tuinders. Voor die extra investeringen is een buffer nodig. Veel ondernemers hebben die niet."

Zij pleit daarom vooral voor 'duidelijkheid en een stip op de horizon'. Goense: "Als de politiek een heldere lijn uitzet, kan je daar bij je investeringen rekening mee houden. Ondernemers hebben behoefte aan ruimte en duidelijkheid over de maatschappelijke opgave. De sector heeft veel potentie maar je kan het ook kapot maken. Het steeds veranderen van regels maakt het moeilijk."

Natuurbehoud
Sommige boeren worden betaald voor maatschappelijke taken als natuurbehoud en waterbeheer. Het rapport voor de provincie noemt die markt echter niet ideaal: er zijn nog weinig partijen die voor dit soort activiteiten geld over hebben. Goense: "En dan gaat het maar over een paar jaar. Daar kan een ondernemer moeilijk zijn bedrijf op aanpassen.'

Welke aanbevelingen de provincie overneemt, is nu nog onduidelijk. Elies Lemkes verwacht over een aantal maanden met voorstellen te komen. Belangrijk is natuurlijk ook welke partijen straks in het nieuwe provinciebestuur zitten.