Boeven zitten overal. Zelfs op de universiteit. Deze week werd een oud-decaan gestraft. Dit afdelingshoofd van Tilburg University werd veroordeeld voor gesjoemel met facturen en een notarisakte. Hij schakelde een nichtje met een schoonheidssalon in om wetenschappelijk onderzoek te begeleiden. Beetje vreemd verdienmodel. Schade: meer dan 1 miljoen euro, volgens de universiteit van Tilburg.

Iemand met een kantoorbaan die bij zijn werkgever stiekem geld wegsluist. Zo'n fraudeur wordt ook wel een ‘witteboordencrimineel’ genoemd. De deskundigen van Onze Taal leggen het begrip ‘witteboordencrimineel’ wat samengevat zo uit: een wit overhemd, dat zijn de kantoormensen die belastingfraude plegen en sjoemelen met uurtarieven. Blauw zijn de arbeiders, die een blauwe overall dragen en andere soorten misdrijven plegen. Het is wat traditioneel maar je hebt meteen een beeld.

Witteboorden zijn vaak mensen met aanzien, zoals de decaan. Het zijn mensen in de bovenwereld: overheid of een ander publieke dienst zoals een woningcorporatie. En omdat ze dicht bij het vuur zitten kunnen ze frauderen met budgetten, subsidies of aanbestedingen. Of door faillissementsfraude te plegen. De Udense zakenman Roger Lips wordt daarvan verdacht. Zijn proces loopt nog. De man die zich schuilhoudt in Dubai, wordt ook witteboordencrimineel genoemd. En zo zijn er voorbeelden uit de hele wereld: van de Amsterdamse aandelenbeurs tot aan Wall Street.

Ik wilde meer weten, dus heb ik toch maar gegoogeld. Dat helpt je vaak goed op weg. Witteboordencriminaliteit. ‘White Collar Crime’. Ik kwam uit bij de Amerikaanse criminoloog Edwin Sutherland. Die noemde het zo op 27 december 1939 in een toespraak voor collega's. Zijn uitleg in het kort? Iemand met een respectabele hoge sociale status die een misdrijf pleegt tijdens zijn werk. Tien jaar later schreef hij er een boek over met de titel: White Collar Crime.

Wanneer het woord de oceaan overstak en bij ons kwam is terug te vinden in Delpher: de krantenbank. Een schatkamer vol oude artikelen en boektitels (Delpher is een tip voor een regenachtige dag). Het oudste artikel wat ik zo snel vond dateert uit de Volkskrant van 1976. Interessant is dat de criminoloog die het woord witteboordencriminaliteit noemt, daar tegenover ‘vuileboordencriminaliteit’ stelt. Maar dat is nooit ingeburgerd, dat hoor je nooit.

En of het woord witteboordencriminaliteit nog wel eens in de rechtszaal valt? Ik hoor het zelden. Het wordt wel eens gebruikt. Op rechtspraak.nl staan uitspraken gepubliceerd. Er zijn nog geen twintig vermeldingen. Wel wat bekende zaken zoals die rond de directeur van het Philips Pensioenfonds.

Interessant om te lezen is dat het Openbaar Ministerie in deze geruchtmakende zaak aangaf dat ze graag wilde dat ook deze hooggeplaatste directeuren net zo behandeld werden als iedere andere verdachte. Want anders lijkt het alsof de hoge piefen onaantastbaar zijn. En zo geschiedde: ze ontliepen hun straf niet. Ook de vele publiciteit pakte slecht voor ze uit.

Terug naar de decaan van de universiteit: Arie de Ruijter. Zo heet hij. Onaantastbaar is hij niet of niet meer. In tegenstelling tot de meeste andere gewone rechtszaken is hij altijd met naam en foto in de media geweest. Hoge bomen vangen veel wind. Reputatie geknakt, einde carrière. Dat is het nadeel van je bekendheid als witteboordencrimineel: je wordt publiekelijk afgefakkeld als je niet uitkijkt.

En ja ik was natuurlijk benieuwd: en ik bekeek zijn foto's die in allerlei media over het verhaal zijn verschenen. Op de meeste is hij afgebeeld met… een wit overhemd. Met witte boorden.