Verder stelde Grave lijsten beschikbaar met hierop namen en bezittingen van Joodse ingezetenen.

Ook aan de houding van de gemeente Boxmeer tijdens de bezetting kleeft een smet. De toenmalige burgemeester gaf, op verzoek van de ‘Sicherheitspolizei’, braaf de namen en adressen van joodse burgers door. Zelfs is gemeld dat op vier adressen, waar Joden woonden, vijf fietsen geregistreerd stonden.

'Niet schuldig aan onteigenen'
Boxmeer, Grave én Cuijk hebben zich tijdens de bezetting echter niet schuldig gemaakt aan het onteigenen van woningen die van Joodse burgers waren. Die 'oorlogshuizen' werden na het afvoeren van de bewoners naar onder meer Kamp Vught direct door Duitse bedrijven in bezit genomen en doorverkocht. Na de bevrijding hebben de gemeenten echter geen compensatieregeling voor gedupeerde Joden besproken, laat staan aangeboden.

Deze feiten komen naar voren in een onderzoek dat is ingesteld na onthullingen door de onderzoeksjournalisten van Pointer en Follow the Money. Zij brachten vorig jaar onder meer misstanden tijdens de oorlog aan het licht in Eindhoven. Hun bevindingen waren voor veel gemeenten aanleiding om een eigen onderzoek in te stellen naar de wijze waarop zij in de Tweede Wereldoorlog zijn omgegaan met bezittingen van hun Joodse inwoners.

'Oss werkte intensief mee'
Zo werd in maart dit jaar bekend dat de gemeente Oss tijdens de bezetting willens en wetens heeft meegewerkt aan het onteigenen en ontruimen van zeventig huizen van Joodse inwoners. Veel huizen zijn destijds gekocht door stadgenoten en nooit teruggegeven aan de voormalige eigenaren. Bovendien kregen voormalige eigenaren na terugkeer geen compensatieregeling aangeboden.

In Eindhoven heeft de studie onder meer door corona vertraging opgelopen en worden de resultaten in het derde kwartaal verwacht.

In navolging van Eindhoven en Oss kozen de gemeenten Boxmeer, Cuijk en Grave voor een onafhankelijk onderzoek. Hieruit blijkt verder dat de gemeente Grave ook veel moeite heeft gedaan om de plaatselijke synagoge juist te behouden. Ze heeft zelfs (vergeefs) aangeboden om het Joodse gebedshuis tijdelijk als noodwoning voor geëvacueerde gezinnen in te richten. Verder heeft ze een huis, waar Joden woonden, verzegeld om te voorkomen dat de inventaris verloren zou gaan. Een Duitse handelsmaatschappij ging er toch mee aan de haal.

Kwalijke rol marechaussee
In Boxmeer was er een kwalijke rol weggelegd voor de marechaussee. Ze liet inboedels van Joodse inwoners uit hun huizen halen om ze elders te deponeren. Ook werd een van die burgers gesommeerd binnen een dag zijn woning te verlaten, waarna de marechaussee er haar intrek in kon nemen.

De gemeente Cuijk heeft na de oorlog een bemiddelende rol proberen te spelen voor een overlevende van de verschrikkingen. Deze Cohen wilde graag terugkeren naar zijn oude woning aan de Maasstraat. Hij eiste ook een volledige vergoeding van de verhuiskosten en garanties van de gemeente. Of Cuijk die heeft gegeven, vertelt het verhaal niet.

In buurgemeente Mill en Sint Hubert zijn geen documenten gevonden die duiden op onteigening van woningen. De onderzoekers gaan er vanuit dat deze praktijken hier waarschijnlijk niet hebben gespeeld. Sint Anthonis, dat ook onder het Land van Cuijk valt, deed niet mee aan de studie.

LEES OOK:

Oss onteigende 70 huizen van Joden en veel daarvan zijn nooit teruggegeven

Joodse huizen onteigend tijdens de oorlog, Eindhoven onderzoekt rol van gemeente