De monsters worden vrijwel meteen genomen nadat het water bij de zuivering binnenstroomt. Dat gebeurt automatisch in een speciale kast. In die monsterkast worden millimeters water opgevangen in een vat. Die monsters worden uit de kast gehaald en gaan naar het RIVM. Daar kan gekeken worden hoeveel virusdeeltjes aanwezig zijn.

"Rioolwater komt van iedereen binnen", legt Verlaan uit. "Je bent er niet meer van afhankelijk of mensen naar een teststraat willen gaan." Logisch dus dat de RIVM de resultaten van de watertests goed kan gebruiken. Ook als gevaccineerden zich niet meer laten testen, blijft er toch een goed beeld van de verspreiding van het virus.

Het is niet te zien van wie de virusdeeltjes komen, maar wel van welke wijk. Zo ziet het RIVM al heel snel waar er een uitbraak is en extra maatregelen nodig zijn. Bij de waterzuiveringsinstallatie in Den Bosch wordt water getest uit de hele stad, Vught en een stukje Heusden. Als blijkt dat die waardes relatief hoog zijn, kan een nieuwe test nog preciezer aangeven waar de brandhaard zit. “We hebben ook mobiele kasten, die kunnen we dan bij de verschillende buizen plaatsen en zo nog specifieker meten.” Vervolgens kunnen er in plaats van landelijke, regionale maatregelen komen.

Eerder kon er nog niet dagelijks getest worden omdat zulke kasten nog niet op de waterzuiveringsinstallaties aanwezig waren. Aan het einde van het jaar kan dat dus wel, tot grote vreugde van Verlaan. "Het kan ook wel eens misgaan. Hoe meer metingen, hoe meer informatie en hoe minder erg het is als een keer een meting misgaat."

Het waterschap verzamelt de informatie, maar specialisten trekken daaruit conclusies. Extra informatie voor het RIVM, maar dus ook de GGD. “Doordat nu meer en vaker gemeten wordt, krijgen we een veel beter beeld van de verspreiding van het virus”, stelt een woordvoerder van GGD West-Brabant.”

Hoe de gegevens in de praktijk gebruikt zullen worden, is alleen nog niet duidelijk. “We zijn nog aan het onderzoeken hoe deze gegevens als aanvulling op de andere beschikbare informatie, zoals positieve testen en ziekenhuisopnames, kunnen worden gebruikt", laat een woordvoerder van GGD Hart voor Brabant weten.

Dat er in rioolwater een hoop informatie zit, weet Verlaan al lang. Door de pandemie beseffen meer mensen dit en wordt er geïnvesteerd in de kasten die monsters nemen. "Big brown data kan een schat aan informatie opleveren."

Hij hoopt dan ook dat de monsters later ook op andere stoffen gecontroleerd kunnen worden, zoals medicijnen en drugsresten. "Medicijnresten is het eerste. We willen niet alleen meten, maar ook maatregelen nemen om die te verwijderen." Met die gegevens hoopt Verlaan dat mensen uiteindelijk bewuster worden van welke stoffen er allemaal in het rioolwater belanden. "Wat er niet in komt, dat hoeven wij ook niet te zuiveren."