Als er geen radicale verandering komt, verzandt Nederland in een ‘bananenrepubliek’. Dat stelt burgemeester Han van Midden van de gemeente Roosendaal. Bananenrepubliek, dat is nogal een term. Maar in zijn gemeente, in Wouwse Plantage, werd een heuse martelkamer van de onderwereld ontdekt. Compleet met geluidsdichte platen, isolerend folie tegen de wanden én een tandartsstoel die niet bedoeld was om er mensen in van hun kiespijn af te helpen. En dat is ook nogal wat.

Het is uitzonderlijk in Nederland, de ontdekking van een onderwereld-martelplek. Maar aan de noodkreet van de burgemeesters die het manifest tekenden, liggen niet alleen dit soort excessen ten grondslag. Dealers op straat, jongeren die verlokt worden tot schimmige zaakjes en verstrikt raken in de criminaliteit, een straatbeeld vol dichtgespijkerde drugspanden; al deze veel minder uitzonderlijke rotte kiezen willen de burgemeesters ook niet in hun gemeentelijke gebit. Want gewone mensen, inwoners van hun steden en dorpen, die er niets met criminaliteit te maken willen hebben, lijden hieronder.

En dat moet herkenbaar zijn voor misschien wel alle Brabantse burgemeesters. Toch tekenden er maar vijftien van de 61 die we in Brabant hebben. Vijftien burgemeesters en een wethouder uit Brabant koppelden hun naam aan de hartgrondige boodschap aan het nog nieuw te vormen kabinet: NU is de tijd om door te pakken.

De meeste burgemeesters die wel tekenden, komen uit West-Brabant. Oost-Brabant is ondervertegenwoordigd. Jorritsma van Eindhoven, Mikkers van Den Bosch, Blanksma van Helmond en Buijs van Oss, hun namen staan er niet onder. Hebben zij dan geen last van het 'veelkoppige monster dat ondermijnende criminaliteit heet'? Natuurlijk wel.

Een woordvoerder van burgemeester Jack Mikkers van de gemeente Den Bosch laat weten: "Uiteraard is burgemeester Mikkers het er helemaal mee eens dat er meer gedaan moet worden tegen ondermijning en drugsindustrie. Daar heeft hij ook al eerder zijn naam aan verbonden en zich over uitgesproken. In juni bijvoorbeeld nog door bij de VNG te pleiten voor een aanpak waarbij in alle gemeenten kan worden geïnvesteerd in kwetsbare wijken. Criminaliteit is daar ook een thema in."

Maar dit keer tekende Mikkers dus niet: "Nogmaals, niet omdat hij het doel niet steunt. Wel omdat hij al eerder zijn naam aan een manifest, oproep, lobby of pleidooi heeft verbonden en er een voorkeur voor heeft dat dan te doen in samenspraak met andere partijen, zoals bijvoorbeeld het OM of politie als het gaat om dit thema."

Ook burgemeester Elly Blanksma van Helmond schaarde zich niet achter het pleidooi. Haar woordvoerder geeft aan: "De burgemeester steunt absoluut de beweging. Ook zij ageert tegen de drugscriminaliteit. Maar we hebben ervoor gekozen dit toch niet te ondertekenen." De woordvoerder geeft aan dat er al veel contacten lopen tussen de gemeente en bijvoorbeeld de VNG, de politie en het OM. "En we geloven dan toch dat een andere weg, gezamenlijk goed optrekken met politie en justitie, een hardere vuist is."

De gemeente Eindhoven reageerde zaterdag nog niet op de vraag waarom Jorritsma zich niet aan het manifest verbonden heeft en Oss was niet bereikbaar voor commentaar. En dan zijn er natuurlijk nog al die andere kleinere gemeenten die ook niet tekenden. Dat zou te maken kunnen hebben met een concreet voorstel in het manifest, vermoedt Omroep Brabants misdaadverslaggever Willem-Jan Joachems: "De legalisering van softdrugs. Dat wil er bij veel burgemeesters niet in omdat niemand weet hoe dat uit kan pakken."

Voor burgemeester Elly Blanksma van Helmond zal dat wellicht niet de doorslaggevende reden zijn geweest om niet te tekenen. Haar woordvoerder: "Onze burgemeester heeft daar onlangs nog over gezegd dat gedogen failliet is."

Joachems vraagt zich ook hardop af of het een probleem is dat niet alle burgemeesters zich achter het manifest schaarden: "Het gevoel dat er iets mis is in de dorpen en steden, ook in Brabant, dat wordt breed gedragen. Er is iets mis, het tempo waarop dat wordt aangepakt is veel te laag en we willen dat er iets gebeurt, beste kabinet: het gaat vooral nu om doorbraken."

Inmiddels is al duidelijk dat PvdA-kamerlid Attje Kuiken uit Breda deze week tijdens het vragenuurtje 'het kabinet hierop gaat bevragen'. Over de drugsproblematiek en de aanpak daarvan zegt ze: "Dit manifest laat zien hoe urgent het is en dat wat we tot nu toe doen, gewoon onvoldoende blijkt." En: "Er wordt al twee jaar gebakkeleid over de oprichting van een speciaal interventieteam. Maar dit is een noodkreet van de burgemeesters. Laten we dat nu eindelijk écht serieus nemen."

LEES OOK:
Burgemeesters zijn aanpak drugscriminaliteit zat: 'Bananenrepubliek dreigt'

Drugslabs en martelkamers, dit is waarom burgemeesters een noodkreet slaken
'We zijn naïef geweest', harde politieke reacties op manifest burgemeesters