Documentaire over bevrijding: 'Je zag stukken vlees tegen de wand hangen'
"De Duitsers kwamen met hun handen omhoog. Ze waren gelukkig dat ze het overleefd hadden", vertelt een inwoner van Putte. Hij was een van de eersten in West-Brabant die de vrijheid terug kreeg, begin oktober 1944. Maar de negenjarige schooljongen zag ook de gruwelen van de oorlog. "Tanks waren van binnen wit geschilderd. Je zag daarin de stukken vlees tegen de wand hangen. Het was verschrikkelijk."
Naar de kloten
Verhalen over kanonnen bij Ossendrecht die wekenlang schoten, volle schuilkelders die trilden na bominslagen. Duitse kanonnen tussen huizen die bestookt werden door 'jagertjes', zoals ooggetuigen de geallieerde vliegtuigen noemen. Rondvliegende kogels en granaten, dode mensen en héél veel verwoesting. Kinderen van toen 7, 8 of 9 jaar oud zagen het allemaal en praten er, na al die jaren, nu over. Ze zijn de hoofdpersonen in de indrukwekkende documentaire ' De laatste ooggetuigen' die zondag in première ging in Hoogerheide.
Filmmakers
De film is gemaakt door Bart van der Veen (29) uit Woensdrecht en Jim Raaijmakers (27) uit Hoogerheide. Bart is hovenier, Jim hekwerkmonteur. Ze kennen elkaar al sinds de middelbare school. Sinds die tijd delen ze hun interesse voor de bevrijding.
"We hadden eerst een oproep in de krant gedaan. Met een gigantische vragenlijst zijn we toen bij al die mensen aan de keukentafel gaan zitten. Dertien uur video hebben we moeten terugknippen tot vijftig minuten", zegt Bart. Hij spreekt van een 'eervolle en waardevolle beleving'.
Dooie Duitser
Het is een documentaire om stil van te worden. Zondag werd deze voor het eerst vertoond voor de geïnterviewden en hun familie. Eén van hen vertelt in de film hoe hij als jong menneke speelde op een tankwrak met de lichaamsdelen er nog in. "Dat was wel eng. Het zal ook nooit uit mijn hoofd gaan." Een man uit Woensdrecht vertelt over hoe hij met zijn moeder vluchtte voor de gevechten. "We doken zo een schietgat in. Ik zei: 'Ma, we staan op een dooie Duitser'!"
Een andere ooggetuige zag een gewonde Duitser die kermde van de pijn. "Een jongen die in de heg lag en om zijn moeder riep. Of de vrouw die een Canadees en Duitsers in een kelder zag liggen. Ze hadden elkaar allebei doodgestoken met een bajonet."
Biljartlaken
Een man vertelt over hoe ze terugkeerden naar huis. Moeder moest de kinderwagen optillen om de lijken te ontwijken. In een van de cafés was het biljartlaken vuurrood. "We denken dat die gebruikt was als operatietafel."
Jim en Bart waren er op tijd bij, soms nét op tijd. Na de opnames overleden twee mensen die ze gesproken hadden. Ze willen intussen verdergaan met het doorgeven van de herinneringen. Misschien wel in de vorm van monumenten.
Zondag kregen ze nogmaals alle steun van gemeente. Loco-burgemeester Hans de Waal van Woensdrecht had de speelfilm 'De Slag om de Schelde' bekeken. Hoe indrukwekkend ook, er ontbrak iets: het verhaal van Woensdrecht. Ook al zijn er geen miljoenen om nóg een film te maken, er móet meer komen, was zijn boodschap. Ook voor zijn twee dorpsgenoten is het verhaal nog lang niet doorverteld.