Stel je voor, je wordt opgepakt omdat je nét op het verkeerde moment op de verkeerde plek bent. En je bent ook al een ‘bekende’ van de politie. Omdat je geen zin hebt om te praten met de agenten heb je de schijn tegen en beland je in de cel. Het kan iedereen overkomen.

Alleen in films komt The A-Team dit onrecht bestrijden en je bevrijden. In de echte wereld mag je blij zijn dat er advocaten zijn die wat voor je kunnen doen. Dat geldt uiteraard ook voor de boeven. Ook de ergste crimineel heeft gewoon bijstand nodig, om te voorkomen dat er geknaagd wordt aan je rechten. De Staat maakt ook weleens fouten, dat lijkt me helder.

Net zoals supermarkten en televisiewinkels hebben ook advocaten hun kwaliteitsnormen. Ik las op de site van de Nederlandse Orde van Advocaten de kernwaarden. Een advocaat is onafhankelijk, partijdig, deskundig, integer en vertrouwelijk. Dat zie ik in de praktijk terug. Helaas, moet ik ook zeggen, want we hebben als journalisten altijd veel meer vragen dan een advocaat wil beantwoorden. Dan vind ik ze irritant. Ook als ze een flauwekulverhaal ophangen in de rechtszaal of complotten uitdragen of te veel te lang aan het woord zijn. Maar dat mógen ze, in het belang van hun cliënt.

Ja, soms zitten er rotte appels tussen de advocaten. Even googelen en je vindt veroordeelde advocaten voor belastingfraude, oplichting, doorsluizen van informatie en bedreiging. Maar ik zie dat weinig. Ik ken een paar gevallen van de voorbije jaren in Brabant. En nu die verdenking rond de neef van Taghi. Nogal uitzonderlijk, een familielid als advocaat. Maar het mag.

Nou zijn er 18.000 advocaten in ons land. Er komen er steeds meer zelfs, meldt de branche. Schorsingen en schrappingen zijn openbaar, dus je kunt zien wie er de mist in is gegaan. En dat zijn er niet zo gek veel.

Rotte appels zitten ook bij de politie. Mensen zich schuldig maken aan plichtsverzuim zoals dat heet. Stiekem snuffelen in kentekens, drugsbezit, partnergeweld, adressen zoeken en het doorkleppen naar de onderwereld en zo zaken stuk maken. De politie brengt ook zelf die cijfers naar buiten. Maar dan zonder naam. Er zijn ook niet veel foute agenten, ik denk vrij weinig zelfs. Over het algemeen hebben we best een betrouwbare politie.

En ook hier geldt, jaarlijks landelijk tussen de 100 en 150 ontslagen is niet goed. Er waren alleen al in Brabant de voorbije jaren zeker tien ‘foute wouten’ in het nieuws, onder wie de bekende politiemol natuurlijk. Maar op een nationaal politiekorps van meer dan 60.000 mannen en vrouwen valt dat best mee.

Ik zie die advocaten én agenten hun werk met hart en ziel doen, hoe zwaar ook. Wel met verschillen. Binnen de politie wemelt het van de experts en kennis waar je op kan terugvallen. Advocaten werken meestal alleen, in ieder geval in de zaal, en ze moeten van meer markten thuis zijn. Ik had het er pas over met een stel advocaten, ze zeiden dat hun werk zo veel complexer geworden is. Vroeger was kennis van de wetboeken voldoende. Nu moet je thuis zijn in de antropologie, chemie, milieu, sociologie, volkscultuur, biologie, digitale technieken, privacyregels en internationaal recht. Kijk alleen al die ingewikkelde EncroChat-zaken.

Daar sta je dan in de zittingzaal tegenover twee officieren van justitie. Dat zie je vaker. Soms hebben die ondersteuning van experts. Sterkte met de zaak, zo in je eentje.

Maar dan zijn er altijd die belangrijke momenten waar advocaten het verschil kunnen maken. Bij het voorarrest zie je dat. Dat kan wel oplopen tot een jaar. Nou snap ik dat dat nodig is als je als verdachte gewelddadig, wraakzuchtig of vluchtgevaarlijk bent. Dan blijf je uiteraard in je cel. Maar in de meeste zaken is een lang voorarrest zinloos.

En zo is een advocaat dus ook de belangrijkste bewaker van je rechten. En voor de rechtbank en ons journalisten een cruciale speler in dat proces om beter te kunnen begrijpen hoe dingen in elkaar zitten en hoe ze kunnen zijn gelopen. Iemand die voor je op komt. En dat is in een rechtsstaat veel waard. We kunnen niet zonder.