Er is onrust over de uitstoot van gevaarlijke stoffen bij asfaltcentrales in Den Bosch, Eindhoven en Bergen op Zoom. De sector weet dat de centrales niet binnen de normen blijven, maar krijgt het proces tot nu toe niet schoon.

De dwangsom die nu in Den Bosch wordt opgelegd is de laatste stap in een al lang lopende discussie. De centrale in Den Bosch krijgt begin volgend jaar filters, dezelfde filters komen in de zomer op de centrale in Bergen op Zoom.

2,5 miljoen
Die filters kosten Asfalt Nu tussen de anderhalf miljoen en de twee miljoen euro per stuk. De koolstoffilters gaan benzeen, PAKs (policyclische aromaten) en stank opvangen. Asfalt Nu testte ze de laatste maanden op de centrale in Bergen op Zoom.

Asfalt Nu is de organisatie waarin bouwbedrijven BAM en Heijmans in Rosmalen hun acht asfaltcentrales hebben ondergebracht. Diederik Oosting is de directeur; in de twee jaar dat hij in het asfalt werkt, ging veel tijd op aan benzeen. De asfaltmolen in Bergen op Zoom kreeg eerder al een dwangsom opgelegd, in Eindhoven dreigt de gemeente met zo’n ingreep.

Dwangsom niet nodig
“Als je de normen overschrijdt, moet je daar wat aan doen,” zegt Oosting. En over de dwangsom: “Ik snap dat de overheid een stok achter de deur zet. Wij kunnen goed zonder die extra motivatie. We zijn doordrongen van de urgentie, maar het kan niet sneller dan het nu gaat.”

Daar is Marlies Germanus het helemaal niet mee eens. Ze woont op 1200 meter van de asfaltfabriek en spreekt namens bezorgde omwonenden. "Ze komen na de winter met een filter, maar ondertussen stoken ze gewoon volle bak door. Als ze écht die motivatie willen laten zien, kun je ook als bedrijf tijdelijk niet recyclen. Dan zeg je maar tegen je klanten, sorry dat kunnen we tijdelijk niet leveren."

De dwangsom van de gemeenten vindt ze een lachertje: "Twintigduizend euro is een fooi voor zo'n bedrijf. En wij zitten ondertussen in de stank en de giftige stoffen."

Wie het wil begrijpen, moet terug naar 2016. Toen verlaagde het rijk de norm voor de hoeveelheid benzeen die uit een fabrieksschoorsteen mag komen. Benzeen heeft het stempel ‘Zeer Zorgwekkende Stof’ en de bedoeling is dan ook dat er zo min mogelijk van in het milieu terecht komt. Benzeen kan bij mensen leukemie veroorzaken. Bij de laatste meting zat de centrale in Den Bosch op ruim 7 microgram benzeen per kuub; de norm ligt op één microgram.

Groot Probleem
De nieuwe norm bleek vrijwel meteen een groot probleem voor de ongeveer dertig Nederlandse asfaltcentrales. Bij recyclen van oud asfalt ontstaat benzeen. En dat juist in een sector die wil naar honderd procent recycling in 2030. Veel klanten vragen om nadrukkelijk om gerecycled asfalt Waar het benzeen precies vandaan kwam, was lang onduidelijk. Pas dit jaar kwam er antwoord op die vraag na een onderzoek door de asfaltcentrales zelf.

Bij de opwinding over benzeen en asfaltcentrales spelen twee verschillende normen. Eén voor de hoeveelheid benzeen die uit een fabrieksschoorsteen komt én een andere voor de hoeveelheid benzeen die buiten op straat op ongeveer anderhalve meter hoogte in de lucht zit.

Gemeenten, die bedrijven controleren, moeten ingrijpen als er te veel benzeen uit een veertig meter hoge schoorsteen komt terwijl de cijfers op straatniveau nog steeds op een veilig niveau zitten. Dat is verwarrend. Omwonenden zien de dwangsommen die de gemeente oplegt vaak als een teken dat er in hun buurt kankerverwekkend benzeen in de lucht zit.

Gezondheidsrisico's laag
In Bergen op Zoom wordt continu gemeten hoeveel benzeen er op straatniveau in de lucht zit. Dat blijft onder de norm. De gezondheidsrisico’s voor omwonenden zijn volgens de GGD dan ook ‘laag’. Ook In Den Bosch zijn zulke metingen uitgevoerd met vergelijkbare conclusies.

Oosting: “Wij zijn met de omwonenden in gesprek gegaan. Op veel plaatsen is dat ook gelukt. Ik vind het wel jammer als mensen zeggen dat ze de uitslagen van de metingen niet geloven terwijl ze echt onafhankelijk zijn. Op zo’n moment kom je samen niet verder."

Hergebruikt asfalt
In 2030 moet al het Nederlandse asfalt hergebruikt asfalt zijn. Oosting: “Maar we zitten ook met de broeikasgassen. Voor het maken van asfalt heb je hitte nodig. Die maken we nu met aardgas maar Nederland moet van het aardgas af. We weten nog niet hoe we dat gaan doen.”

In De Bosch wil Asfalt Nu eigenlijk verhuizen naar een andere locatie. “Daar kan je dan een compleet nieuwe fabriek bouwen. Op dit moment kiezen we voor filters. We gaan er van uit dat die ook negentig procent van de stank tegenhouden.”

Brabant heeft nog een vierde asfaltcentrale in Roosendaal. Volgens de eigenaar daarvan blijft die centrale bij metingen 'binnen de normen'.