Het Brabantse grondwater wordt beschermd door een laag klei. Een nieuwe verordening verbiedt het doorboren van die kleilaag. De verordening gaat waarschijnlijk pas over anderhalf jaar in. Provinciale Staten praten vrijdag over het Regionaal Water en Bodemprogramma voor de komende jaren. Bouwend Nederland, en een aantal andere organisaties, willen met hun brieven de uitkomst van dat debat beïnvloeden. "Brabant is strenger dan de andere provincies," zegt Harold Lever van Bouwend Nederland.

Tevreden
Waterleidingbedrijf Brabant Water is juist erg tevreden met de nieuwe Brabantse regels. "Het diepere grondwater moet beschermd worden zodat het ook voor de toekomstige generaties bruikbaar is als drinkwater", aldus Ilse de Groot van Brabant Water.

Brabant wil in 2030 voor vijftig procent en in 2050 voor honderd procent zijn overgeschakeld op duurzame energie. Dat zou uiteindelijk een vermindering van CO2 betekenen met negentig procent. Die energietransitie is belangrijk om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Het Brabants beleid past in nationale en internationale afspraken om de klimaatverandering te stoppen.

Buiten spel
Aardwarmte zou in die overgang een rol kunnen spelen. Een belangrijke manier om aardwarmte te gebruiken komt door de nieuwe Brabantse regels buiten spel te staan. Op veel plaatsen in de provincie kunnen straks geen Gesloten Bodemenergiesystemen meer gebruikt worden. Zo'n systeem pompt water door een slang die door de grond loopt; het water heeft een andere temperatuur dan de grond. Door dat verschil wordt warmte of juist koelte gewonnen. De slang moet wel lang genoeg zijn. Als de slang niet diep genoeg de bodem in kan, werkt het systeem niet.

Die gesloten systemen zijn populair. Vorig jaar werden er in Nederland 20.000 aangelegd en Bouwend Nederland verwacht dat dat aantal snel toe gaat nemen. Harold Lever: "Die gesloten systemen zijn kleinschalig. Iedereen kan zo zijn eigen huis duurzaam maken. En daar is haast bij. Nederland ligt al achter bij de energietransitie."

Doorsijpelen
Brabant wéét dat. Maar de provincie zet stevig in bij de bescherming van grondwater. De angst is dat bij het maken van gaten in de kleilaag verontreinigingen naar het diepere grondwater doorsijpelen. Een rapport van de Inspectie voor de Leefomgeving tussen 2016 en 2018 noemde de naleving van de regels "slecht". Driekwart van de boringen ging toen niet volgens de voorschriften; in de helft van de gevallen had dat volgens de inspectie gevolgen voor het grondwater kunnen hebben.

Het grondwater in Brabant staat al onder druk. De Brabantse waterschappen geven de komende jaren vele miljoenen uit om in 2027 te kunnen voldoen aan de Kaderrichtlijn Water. In dat jaar moeten grond- en oppervlaktewater schoon zijn. Op veel plaatsen wordt hardop getwijfeld of Nederland die deadline gaat halen.

Beunhazen
Volgens Lever gaat de provincie met de nieuwe verordening te ver. "Technisch kan je de boorgaten in de klei goed afsluiten. De overheid moet inzetten op het weren van beunhazen die slecht werk leveren. Ik denk dat we het probleem op kunnen lossen met strenge eisen en inspecties."

Hij snapt waarom Brabant het grondwater beschermt. "Brabant wordt zo koploper grondwaterbescherming. Maar loopt enorme risico's bij de energietransitie. Op deze manier lukt het niet om in 2030 anderhalf miljoen huizen van het gas af te halen."

De provincie Brabant zegt: "We nemen geen risico met drinkwater als dat niet strikt noodzakelijk is". De provincie verwijst naar een speciaal uitgevoerd TNO-rapport waaruit zou blijken dat nog niet "wetenschappelijk" is aangetoond dat nieuwe methoden om boorgaten te dichten effectief zijn.