Kleiballetjes zijn nestjes van urntjeswespen
Nel en Bas Sanders zagen een soort kleiballetjes op de binnenkant van een tuindeur. Zij vroegen zich af wat dit zou kunnen zijn. Ook hadden ze uit een van die balletjes een groen wormpje zien komen. Volgens mij hebben zij urntjeswespen op bezoek gehad. Dit groene wormpje is de larve van zo’n urntjeswesp. Veel mensen kennen zogenoemde limonadewespen, die tot de grote familie van de plooivleugelwespen behoren. Tot deze familie behoren ook andere wespen waaronder de grote groep metselwespen en daar horen de urntjeswespen dan weer bij. Deze solitaire wespen maken van leem of klei, vaak vermengd met grijs zand, een prachtig urnvormig nest. Rond de kleine opening van de balletjes zie je een mooi randje zitten, zoals bij een urn. Dit laatste biedt houvast voor de urntjeswespen. Zo kunnen ze landen op die urn en prooidieren door het gaatje naar binnen duwen. Dit soort urnvormige nestjes worden op diverse ondergronden bevestigd zoals plantenstengels, takken, maar ook op muren, kozijnen en in dit geval een tuindeur.

Dagpauwoog gered van een verdrinkingsdood
Peter Appeljan en zijn vrouw zagen een dagpauwoog uit de lucht vallen en in een plas water landen. Ze hebben met een vel papier de vlinder uit het water gehaald en op een droog plekje gelegd. Nu is hun vraag of ze juist gehandeld hebben en of de vlinder kan overleven. Ze hebben inderdaad juist gehandeld en de dagpauwoog hiermee gered. Dagpauwogen overwinteren als volwassen insect tijdens onze winters. Wellicht was deze dagpauwoog verstoord op de plek waar hij of zij zat en was die op zoek naar een andere plek. Door de vlinder voorzichtig uit het water te halen, maakt het diertje - als het nog sterk genoeg is - nog een kans om een nieuwe plek te zoeken en te overwinteren.

Welke roofvogel sloeg een kauw in Waalwijk?
Frans Soree stuurde mij een foto van een roofvogel die een vogel had geslagen. Hij vraagt zich af of dit een havik of sperwer is. Daarnaast denkt hij dat de geslagen vogel een kraai is. Maar als ik naar de verhouding kijk, is de geslagen vogel een kauw. De vogel die deze kauw gedood heeft, is een sperwervrouwtje. Prooidieren van sperwers zijn vooral mussen, kleine zangvogels - zoals kool- en pimpelmezen - en vinken. Het grotere vrouwtje kan ook wel lijsters, spreeuwen en kauwen pakken en soms Turkse tortels. Sperwers horen thuis in de havikenfamilie. Haviken en sperwers lijken dan ook heel veel op elkaar. Overigens kom je sperwers meer tegen in de bebouwde wereld dan haviken, want die laatste zijn echte bosvogels.

Vreemd schuim aan de voet van een Amerikaanse eik
Thea Schaap zag aan de voet van een Amerikaanse eik en ook aan de voet van een den schuim liggen. Ze vroeg zich af wat dit is. Wat Thea gezien heeft, is boomschuim. Dit zie je vooral in vrij natte periodes. Dit schuim ontstaat doordat regenwater langs de stam van een boom naar beneden loopt en allerlei stoffen die op de boom aanwezig zijn, opneemt. Door die stoffen - zoals de eiwitten uit algen - ontstaat dit schuim. Wie weleens op het strand loopt, heeft dit fenomeen vast ook weleens gezien. Maar dan veel groter, met enorme schuimvlokken. Ditzelfde gebeurt dus bij bomen, in het klein. De eiwitstof saponinen zorgt ervoor dat het boomschuim langer aan de stam of onder aan de voet van de boom blijft liggen. Vroege Vogels heeft een mooi filmpje over dit fenomeen op YouTube geplaatst. Dit is hier te zien.

Koolmees valt spatbord motor aan
Ria Mulder ziet dat een koolmees elke dag tegen het voorspatbord van haar motor tikt en ook tegen het raam van de schuur. Ze wil weten waarom deze koolmees dit doet en wat kan ze hiertegen kan doen. Volgens mij is dit territoriumgedrag. Dit gedrag zie je vooral in de lente, maar kan ook in het najaar voorkomen. De koolmees ziet in het spatbord en het raam zichzelf, maar denkt dat dit een concurrent is. Die wil hij aanvallen om te verdrijven. Een oplossing is om het spatbord af te dekken en te zorgen dat het raam niet meer spiegelt. Dit voorkomt dat de vogel zichzelf verwondt.

Een eekhoorn met een witte punt op zijn pluimstaart
Hans van Uden zag in zijn tuin een eekhoorn met op het eind van de staart niet de mooie bruine kleur maar heel duidelijk een witte punt. Hij vroeg zich dan ook af of dit een speling van de natuur is of dat het hier een gekweekte mutatie betrof. Beide is niet het geval. Deze eekhoorn heeft last van leucisme. Door leucisme mist deze eekhoorn pigment in zijn staartharen. Leucisme zie je vaker optreden bij vogels dan bij zoogdieren. Deze eekhoorn heeft gelukkig maar een beetje wit op de punt van de staart, maar er worden ook weleens geheel witte eekhoorns gezien. De overlevingskans van deze diertjes is dan echt kleiner. De familie Grafhorst zag zo’n witte eekhoorn in hun tuin in Ommen. Dit kun je hier zien.

Eekhoorn legt zijn wintervoorraad aan
Is de winter op komst? Aan sommige dieren te zien wel. De eekhoorn is druk in de weer om overal een voorraad eikels en kastanjes te verbergen, zo is te zien in bovenstaand filmpje van Roland Rondou. Of hij deze ooit nog wel allemaal zal terugvinden, is nog zeer de vraag. Maar zo draagt de eekhoorn wel bij aan de verspreiding van bomen in het bos.

Een vergane paddenstoel
Mieke Toncman-Silverentand stuurde mij een foto van een halfvergane paddenstoel met insecten erop. Het is niet meer mogelijk om uit te maken om welke soort het hier gaat. Meestal krijg je van een zwam of schimmel enkel het vruchtlichaam, de paddenstoel, te zien. Als de sporen dan uit dat vruchtlichaam verdwenen zijn, is de functie van die paddenstoel - het vruchtlichaam - klaar. In principe hebben paddenstoelen een heel kort bestaan. De vruchtlichamen vergaan dus snel in een soort slijmerige massa en laten verder daarna geen tastbare resten achter zoals botten of versteend hout wel doen.

Natuurtip
Bij Huis ter Heide kun je zaterdag 11 december tussen tien uur 's ochtends en twaalf uur 's middags genieten van winterse taferelen. Huis ter Heide is omgevormd van landbouwgrond tot een nat heide- en vennengebied. Samen met de boswachter gaan natuurliefhebbers deze dag op verkenning door de natuur. Waar vinden vogels en dieren hun voedsel? Hoe zijn deze dieren toegerust om de kou te doorstaan? Hoe komen zij de winter door, en kennen we nog wel winters? Kortom een heerlijke wandeling tijdens dit mooie seizoen.

Meer informatie:

· Deze excursie is gericht op volwassenen. Oudere kinderen zijn onder begeleiding van een volwassene welkom.

· Draag kleding die past bij het weer.

· Controleer jezelf achteraf altijd op teken

· Honden kunnen niet mee.

· Neem je verrekijker mee.

· Er wordt vertrokken vanaf parkeerplaats Tussenbaan in De Moer.

· Aanmelden is verplicht en kan hier.