Wat voor zwam zit er op de stam van een boom?
Op de foto die Anny Meijer mij stuurde zie je op een boomstam een zwam zitten en zij vroeg zich of om welke zwam het gaat. De naam is echte tonderzwam. Echte tonderzwammen zijn zowel parasiet als saprofyt. De zwam is van reuze belang voor de voortplanting van veel insectensoorten, vooral kevers. Onder meer een aantal zeldzame kevers en sluipwespen leggen hun eitjes in dit vruchtlichaam. De larven, die uit de eitjes komen, doen zich vervolgens te goed aan het zwamvlees. De naam echte tonderzwam is gebaseerd op het feit dat het zwamvlees in het verleden werd gebruikt voor het vervaardigen van tondel of tonder. De naam tonder gebruikte men vooral in de zeventiende eeuw. Later werd de naam tondel gebruikt, maar men bleef de naam echte tonderzwam gebruiken. De tonder of tondel is een reepje vlees van de echte tonderzwam. Het is licht ontvlambaar materiaal, dus kon men dit gebruiken voor het laten smeulen van vuur.

Allerlei beestjes zijn tussen de tegels omhoog gekomen. Wat voor engerds zijn het?
Conny van het Schip stuurde mij een foto waarop een heleboel wezens te zien zijn en zij vroeg zich af met wat voor diertjes ze te maken had. Volgens mij zijn het allemaal emelten en dus larven van langpootmuggen. Vermoedelijk zijn ze aan de oppervlakte gekomen omdat de ondergrond te nat is geworden. Emelten kunnen niet in waterige omstandigheden overleven en dus gaan ze massaal opzoek naar een betere plek. Advies voor Conny; laat ze lekker liggen, want zoveel emelten bij elkaar is een heerlijke winterse kost voor veel vogels.

Geen paddenstoel of zwam, maar wel een slijmzwam
Loes Westgeest stuurde mij een prachtige foto van een bijzonder organisme. Op de foto zie je allerlei gele langwerpige druppels hangen en zij lijken een beetje op een schimmel of zwam, maar dat zijn het niet. We hebben hier te maken met een myxomyceet oftewel een slijmzwam met de mooie naam graskalknetje. Deze myxomyceet groeit voornamelijk op kruidachtige plantendelen. Het graskalknetje voedt zich voornamelijk met micro-organismen. Myxomyceten behoren niet tot het rijk van de zwammen of schimmels, maar vormen een apart rijk. Daarnaast zijn het zeker geen zwammen, want die verplaatsen zich niet en dat doen slijmzwammen wel.

Deze vogel is helemaal wit, maar lijkt op een merel
Hans Geerts stuurt mij een iets wat vage foto van een witte vogel, die volgens hem ongeveer zo groot is als een merel. Volgens mij is het ook een merel, die lijdt aan leucisme. Het kan ook albinisme zijn, maar dat is wat lastiger te bepalen, omdat de foto wat wazig is. Vandaar dat ik het houdt op leucisme. Leucisme is een pigmentafwijking. Deze afwijking komt bij alle dieren voor. Bij vogels wordt de kleuring van de veren veroorzaakt door de stof melanine, een natuurlijk pigment in het lichaam. Bij vogels met leucisme wordt de stof melanine wel aangemaakt, maar komt dit niet tot uiting in de veren. De oorzaak daarvan is dat er een gemis is aan bepaalde eiwitten en dus worden de veren kleurloos. Dat eiwittekort ontstaat vaak door te eenzijdig voedingspatroon of een tekort aan voedsel, waardoor de vogel een slechte conditie krijgt.

Welke roofvogel zat achter onze mussen aan?
Peter van der Linden stuurde mij een werkelijk prachtige foto van een roofvogel die achter de mussen zat en hij vroeg zich af om welke roofvogel het gaat. Op die foto staat duidelijk een sperwer afgebeeld. Sperwers zijn dan ook roofvogels die graag naar tuinen vliegen, omdat ze weten dat daar kleinere vogels zitten. Vooral voederplanken of ander voedselafgiftepunten zijn ideale plekken voor sperwers om daar in de buurt te wachten op een kans om toe te slaan.

De kleinere vogels, zoals mussen, zijn dan te druk met het ruziën om het voedsel dat de sperwers dikwijls een gemakkelijke prooi kunnen slaan. Helaas is soms een raam vaak een probleem, want dan vliegt zo’n sperwer er met volle kracht tegenaan met als gevolg dat de prooi weleens ontsnapt. Vliegen ze er beide tegenaan, dan heeft de sperwer een kans om er toch met de buit van door te kunnen gaan.

Het vogeljaar 2021 – Jozef van der Heijden
Publicatie: 22 dec. 2009

'Het Vogeljaar 2021' is een foto compilatie van Natuurfotograaf Jozef van der Heijden. Ook dit jaar weer mooie vogels op alfabetische volgorde zoals de;
0:05 Appelvink (Netersel)

0:36 Blauwborst (Biest-Houtakker)

0:42 Bonte vliegenvanger (Netersel)

1:05 Boomklever (Netersel)

1:26 Boomkruiper (Netersel)

1:34 Gaai (Netersel)

2:06 Groenling (Netersel)

3:01 Grote gel kwikstaart (Netersel)

3:15 Heggenmus (Netersel)

3:26 Houtduif (Netersel)

3:34 Kleine karekiet (Diessen)

4:17 Koolmees (Netersel)

4:21 Pimpelmees (Netersel)

4:25 Rietgors (Biest-Houtakker)

4:31 Roodborst (Netersel)

4:36 Staartmees (Netersel)

4:46 Tjiftjaf (Netersel)

5:08 Vink (Netersel)

5:23 Zwarte zwaan (Esbeek)

5:44 Zwartkop (Netersel)

Wie heeft er walnoten in mijn laars verstopt?
Ans Veerkamp en haar man hadden iets vreemds meegemaakt. Haar man wilde een laars aan doen en daar bleken de van hun tafel verdwenen walnoten in te zitten. Zou het een eekhoorn geweest kunnen zijn is de vraag van Ans. Het kan een eekhoorn geweest zijn, maar ik denk eerder aan muizen. Eekhoorns verstoppen wel walnoten als wintervoorraad, maar dat doen ze meestal in de grond of in een holle boom. Muizen eten ook heel graag walnoten. Dat doen ze door in de walnoot een opening te maken en door die opening wordt het lekkere binnenste deel leeggegeten. En vooral bos- en huismuizen leggen vaak een hele grote wintervoorraad aan dichtbij waar ze nestelen.

Is dit eekhoorntjesbrood of toch niet?
Op de foto van Toke de Vries zie je een paddenstoel met een omgeslagen bruine hoed en aan de onderzijde van de hoed zie je duidelijk gaatjes oftewel buisjes. Verder zie je een dikke stam die ook enigszins wit is. We hebben hier dus duidelijk te maken met een eekhoorntjesbrood paddenstoel. Eekhoorntjesbroden zie vooral op zandwegen en lanen in gemengde bossen. Ook in puur loof- en dennenbossen komen ze voor, maar dat soort bossen komen nauwelijks voor in Nederland. Eekhoorntjesbroden steken hun koppen boven het zand zo tussen juli tot en dan zeker tot en met november. Je ziet ze vaak bij inlandse eiken, maar ook Amerikaanse eiken. Dit komt omdat de eekhoorntjesbroden in symbiose leven met die bomen dmv een mycorrhiza systeem. Dit betekent dat de zwamdraden van de paddenstoel in elkaar verweven zitten met de wortels van de bomen. Hierdoor staan ze voedsel aan elkaar af.

Natuurtip

Dieren in onze natuurgebieden kunnen nergens anders naar toe. De natuur is hun thuis. Het is belangrijk afstand te houden, geen rustgebieden te betreden en honden aan de lijn te houden. We vragen je om respectvol met de natuur om te gaan. Bedenk dat jonge dieren en hun ouders gevoelig zijn voor verstoring en zich verschuilen om geen gevaar te lopen. Dat doen ze echt uit lijfsbehoud en als wij ons aan de toegangsregels houden voorkomen we ongelukken.

Als je de natuur bezoekt oriënteer je dan goed via lokale media, websites van gemeentes en natuurorganisaties. Bij extreme drukte kan het toch zo zijn dat toegangswegen, parkeerplaatsen en paden afgesloten zijn. De maatregelen rondom corona veranderen geregeld, zo was er zaterdagavond nog een persconferentie. Houd de website van de Rijksoverheid in de gaten voor het laatste nieuws en richtlijnen.