Dingen vallen sneller op als ze er zijn. Je ziet alleen iets wat er is. Kijk naar een kerstboom. Die valt op, zéker als er lichtjes in zitten. Een ambulance die voorbij komt rijden, daar kijk je naar. Bijzondere mensen op straat, die trekken de aandacht. Waar gaat dit verhaal naar toe, zal je denken?

Het valt minder gauw op als misdrijven stoppen. Nou kunnen we veel ellende missen als kiespijn. Bijvoorbeeld die plofkraken. Je ziet dat we veel minder plofkraken hebben dan vroeger. Dat komt omdat er weinig pinautomaten over zijn. De automaten die er nog zijn, die zijn zwaar beveiligd. Dat geldt ook voor bankovervallen. Het heeft geen zin om met een masker, pistool en lege tas een bank binnen te lopen. Daar ligt nauwelijks geld. Geld moet je bestellen. Het is verklaarbaar dat die misdrijven niet meer lonen.

Het wordt pas raar als misdrijven verdwijnen en je kan dat niet verklaren. Dat overkwam me met de drugscijfers die ik zo tegen het einde van het jaar aan het bekijken was. Brabant is al jaren de drugsprovincie van Nederland, met de meeste labs en opslagplaatsen. Hier liggen kennis en contacten, transportbedrijven en havens. In Brabant gebeurt het.

De laatste tijd is er iets geks aan de hand. Al vier maanden zijn er geen serieuze drugslaboratoria gevonden. Ook in de rest van het land is het best stilletjes met die gevaarlijke fabriekjes waar ze speed, xtc en meth maken. Ik telde zo gauw zes laboratoria na de zomer buiten Brabant. Dat is ook al minder dan anders in vier maanden tijd.

Ik heb dit raadsel bij experts neergelegd. Die weten het antwoord niet. Het is lastig om erachter te komen waarom we ze niet zien. Een enquête houden onder criminelen is kansloos. Die kijken wel uit.

Er zijn vaker dipjes geweest. De laatste grote dip was een jaar of vijftien geleden. Steeds meer grondstoffen werden verboden of je moest een vergunning hebben. Dat werkte verstorend. Het effect was merkbaar: minder labs. Criminelen gingen op zoek naar alternatieve stoffen en routes. Met succes.

Is er weer wat verstoord? Is er weer een grondstoffentekort, misschien door corona? Niks dat daarop wijst, zeggen de kenners. In het najaar vond de politie op Hazeldonk nog een indrukwekkende 17.000 liter grondstoffen. Het kan ook wat anders zijn. In 2020 begon de politie met het waarschuwen en aanpakken van ketelbouwers. Die voelen misschien de hete adem in de nek.

Het kan ook dat de labs steeds beter worden verstopt. Of zijn ze verhuisd. Naar Gelderland, Zeeland, Noord-Holland, Drenthe en niet te vergeten België en Duitsland. Ook elders in het land zijn de vondsten schaars na de zomer. Ik kon er zes vinden die zijn opgerold. Het lijkt overal wel zichtbaar, deze dip.

Heeft de politie het te druk met andere dingen? Dat kan ook. Coronagevallen op de werkvloer, ook agenten raken besmet. Ze moeten ME-bijstand leveren. Iedereen heeft het druk.

Wat ik zie is dat de hele politie er wel op een andere manier mee bezig is. Ik krijg de indruk dat ze er minder gauw op uit trekken met een paar wagens. Het werk gebeurt achter de beeldschermen. De politie is al bijna twee jaar bezig met een berg aan bewijzen uit de telefoondiensten van EncroChat. Dit jaar kwamen daar de chats uit Sky en Anom nog eens bij. Miljoenen berichten tussen criminelen die allemaal met een anonieme accountnaam handelden in drugs wapens en weet ik wat nog meer.

Die stapels berichten zijn verspreid over de politie-eenheden door het land, met het verzoek: kijk eens of jullie er wat uit kunnen halen. Dat uitpluizen en analyseren is een hels karwei. Soms is het niet meer dan een foto of een adresje dat ertussen zit. Ik heb al voorbeelden gezien van politiediensten die op verschillende plekken achter dezelfde mensen aanzaten. Dat moet je dus goed afstemmen met het Openbaar Ministerie. Dat kost tijd. Maar het levert ook veel op.

Complete netwerken. Vroeger had je alleen de kok en zijn hulpje. Nu trekken ze de hele organisatie naar binnen. Soms is de politie te laat. Ik hoorde al verhalen over drugslabs waarover werd gekletst in de chats. Maar die labs zijn intussen snel afgebroken door de criminelen zelf, mogelijk uit vrees voor ontdekking. Criminelen hebben hun sporen proberen te wissen. Maar hun chats zijn er nog. En dat kan betekenen dat ze een keer bij jou aan de deur staan.

In de onderwereld hebben ze intussen hun lessen wel getrokken uit al die gehackte chatdiensten: criminele tekstberichten versturen via cryptotelefoons is véél riskanter dan altijd is aangenomen. Al die communicatie wordt ergens bewaard.

Ik denk dat veel boeven gewoon weer ouderwets zakendoen, net zoals vroeger, afspraken maken op een parkeerplaats of in het bos. Of ze chatten via goed beveiligde sociale media en via computerspelletjes en dan in codetaal.

Er zullen altijd slimme drugsbaronnen zijn die onder de radar blijven. Die moeten ook gewoon hun klanten bevoorraden. Misdaadorganisaties zijn flexibel. Ze laten zich niet zomaar uit het veld slaan. Het is te lucratief om ermee op te houden. Bovendien: als er een paar spelers opgepakt worden, kan jij in dat gat springen als leverancier en kun je nog meer verdienen, want de andere winkels zijn dicht. Het is gewoon economie. Hoe cynisch dat ook klinkt. Daarom denk ik dat die labs er gewoon nog zijn. Ze zijn alleen om de een of andere reden onzichtbaar. Mogelijk wordt later duidelijk waarom.

We missen de drugslabs niet echt. Maar ik zal toch wel weer opgelucht zijn als er eentje wordt gevonden. Kom maar op.