Het is vrijdagavond en de merel zingt gewoon door om kwart over elf 's avonds
Mieke Zeeuwen hoorde 25 februari vanaf tien uur 's avonds een merel volop zingen. Zij vroeg zich af of ze dit meer doen en waarom. Nou, merels behoren tot de lijsterachtigen. Die hebben grote ogen en vangen daarmee veel licht. De lijsterachtigen beginnen dan ook vaak als eerste met zingen, meestal twee uur voor zonsopkomst. Naarmate de zon vroeger opkomt, gaan die vogels ook steeds vroeger zingen. Dit doen ze om aan te geven wat hun territorium is. In steden en dorpen is veel meer licht, in dit geval kunstlicht, en dus gaan de vogels daar ook langer in de avond door met zingen dan in het buitengebied. Overigens behoort de roodborst ook tot de lijsterachtigen. Ook die heeft grote ogen en is daarmee ook een vroege en late zanger.

Geen rupsen in het verrotte acaciahout, maar wat is het wel?
Op de foto die Maarten van den Hurk mij stuurde, zie je twee rupsachtige diertjes. Maar dit zijn geen rupsen. Deze diertjes zijn larven van een keversoort en ik vermoed van de zwartkopvuurkever. Op de bijgevoegde foto van het volwassen dier zie je duidelijk waarom die kever zo heet. Je ziet een kever met een knalrood borststuk en achterlijf, maar de rest is pikzwart.

Deze volwassen kevers zie je vooral op planten rondzwerven. Zij eten vooral stuifmeel, maar ook andere plantendelen. De larven zijn echte rovers, kijk maar eens naar de krachtige kaken. Ze leven in dood hout van diverse boomsoorten. Daar verblijven ze twee tot drie jaar en eten hout-etende larven van andere insecten. Het zijn dus echte jagers. Op hun menu staan onder meer larven van boktorren of houtwormen.

Onbekend vlindertje in een Oisterwijkse tuin
Jan Hamers stuurde mij een foto waarop een beetje wazig een vlinder te zien is. Hij had deze nog nooit in zijn tuin gezien. Volgens mij is dit een gehakkelde aurelia, die tegenwoordig in heel ons land te zien zijn. Vroeger kwamen ze enkel in het zuiden voor, maar sinds de jaren zestig van de twintigste eeuw zijn ze verspreid over heel Nederland. In de boeken is te lezen dat ze vanaf maart waar te nemen zijn, maar ooit zijn er al gehakkelde aurelia’s waargenomen in december. Dat ze er zo vroeg bij zijn, heeft te maken met het feit dat ze hier overwinteren. Dit doen ze het liefst dicht bij de grond. Dat kan zijn in stapels hout, maar ook aan de onderkant van boomwortels, in takkenrillen, in een holle bomen en soms zelfs in hopen afgevallen bladeren. Vandaar dat het goed is als je in je tuin bladeren laat liggen. Krijg je mooie vlinders in je tuin.

Wat zijn dat voor bolletjes aan een boom bij het Keelven in Someren?
Jack en Wes van Leuken kwamen bij het Keelven in Someren bolletjes tegen aan een eikenboom. Zij vroegen zich af wat dit voor bolletjes zijn. Dit zijn knikkergallen. De meeste mensen kennen wel galappels - die aan de onderzijde van een eikenblad hangen - maar niet knikkergallen. Toch zijn dit net als galappels gallen. Knikkergallen zijn echter hard en bevinden zich op de bladoksels van jonge eiken. Een knikkergal ontstaat doordat een knikkergalwesp eitjes legt in de bladoksels van eikenbomen. Die bomen worden daardoor geprikkeld en vormen zo knikkergallen.

In het begin is zo’n knikkergal groen, maar richting het eind van de zomer worden deze gallen bruin en krijgen ze een dikke, harde wand. In principe zit in een knikkergal een larve van de knikkergalwesp. Tegen het eind van de zomer - eind augustus, begin september - boort de jonge knikkergalwesp een gaatje in de knikkergal en trekt die de wijde wereld in. Daarna blijven in het algemeen de knikkergallen aan de eikenbomen zitten. Je komt ze dus enkel tegen op eiken, maar dan wel op de gewone of zomereik als op de wintereik.

Een zonnebadende kleine beer op een zandpad bij Hilvarenbeek
Hannie Houben stuurde mij een foto van een rups. Zij vroeg zich af wat die rups daar op het zandpad op 26 februari aan het doen was. Volgens mij was deze rups aan het zonnebaden, want dat doen rupsen van de kleine beervlinder graag. In het najaar en in het daaropvolgende voorjaar kun je deze rupsen op open plekken lekker genietend van de zon tegenkomen. Dit kan omdat deze soort overwintert als rups.

Vooral zandgronden vormen het leefgebied van de rupsen van de kleine beervlinder, maar daar kun je ze dan ook overal ontdekken. In heidegebieden, op schrale graslanden, open plekken in de bossen, maar ook op arme braakliggende landbouwgronden en zelfs in Brabantse tuinen. Maar dan moeten er wel open plekken zijn. Je ziet ze dan eten op de gewone struikhei, weegbreesoorten, brem en zelfs op de kardinaalsmuts.

Zangvogels herkennen, een oefenvideo
Wil je zangvogels herkennen, bekijk dan bovenstaande oefenvideo. Het werkt als volgt: je hoort eerst de zang van een vogel, daarna zie je de zingende vogel en vervolgens krijg je de naam te zien. De geluidsopname van de sprinkhaanzanger is van Hans Groot op Xeno Canto. Alle andere geluids- en filmopnames van Birdfun.

Een carnavaleske vlinder in de huiskamer in Döllekesgat
Ida van der Reijt stuurde mij een foto van een vlinder, die volgens haar vanwege de vele kleuren wel van carnaval moet houden. Ze trof deze kleurrijke vlinder voor het raam in de huiskamer aan. De vlinder in kwestie is een dagpauwoog, die waarschijnlijk overwinterd heeft in de buurt van de huiskamer. Meestal hangen ze dan ergens aan een plafond in een niet verwarmde kamer. Bij 10 graden of meer ontwaken ze uit hun winterslaap. Het lenteweer is nu al aardig en deze warme dagen lokken alle vlinders naar buiten.

Dertig ooievaars gespot in een weiland tussen Hilvarenbeek en Goirle
Piet Lauwers zag in een weiland tussen Hilvarenbeek en Goirle zo'n dertig ooievaars staan. Als je goed kijkt op de foto zie je dat ze aan het foerageren zijn, ofwel voedsel zoeken. Het klopt inderdaad dat er nu heel veel ooievaars voorbijkomen in Noord-Brabant. Voor een deel zijn ooievaars trekvogels, die in het voorjaar weer terugkomen uit Afrika om in ons land te broeden. Een ander deel blijft in Nederland. Vogelbescherming Nederland denkt dat dit een vijfde deel van de totale populatie is. Eenmaal in Nederland gaan ze naar het nest waar ze al eerder gebroed hebben. Eenmaal op het nest verklaren ze elkaar de liefde door luid met hun snavels te klepperen. Hoor maar eens deze opname van Vroege Vogels. De geluidsknop wel wat harder zetten.

Natuurtip
Woensdag 9 maart vindt van tien tot halftwaalf 's ochtends - en vervolgens elke tweede woensdag van de maand- een seniorenwandeling plaats.

Al een aantal jaar organiseert Natuurgroep Gestel deze wandeling van anderhalf uur. De deskundige gidsen staan altijd klaar om onderweg de deelnemers te wijzen op bijzonderheden over planten, struiken en bomen maar ook over vogels, insecten, paddenstoelen et cetera. Er worden routes afgelegd over goed toegankelijke paden. Na afloop van de wandeling is er koffie en thee voor de deelnemers waarbij onderling nog even een halfuurtje nagepraat kan worden over wat onderweg is gezien en opgestoken. Er wordt alleen een vrijwillige bijdrage gevraagd voor de koffie.

• Vertreklocatie is buitenlokaal Haanwijk aan de Haanwijk 4a in Sint-Michielsgestel.

• Aanmelden is niet nodig.

• Aan de wandeling zijn geen kosten verbonden, enkel als je nablijft wordt een bijdrage voor de koffie gevraagd.

• Trek stevige wandelschoenen aan.

• Draag kleding die past bij het weer.

• Controleer jezelf achteraf altijd op teken.

Meer informatie is verkrijgbaar bij Michel van de Langenberg, via telefoonnummer 06 - 22 43 29 41 of [email protected].