In Eindhoven ligt het percentage voorstanders nog wat hoger. Daar wordt in september een nieuwe burgemeester benoemd. Bijna zeven op de tien Eindhovenaren is voor een gekozen burgemeester. Ideeen over wie in de stad het ambtsketen zou moeten dragen: oud-VVD-politicus Klaas Dijkhoff, afgetreden PvdA-fractievoorzitter Lilianne Ploumen, Eindhovense wethouder Yasin Torunoglu, maar ook Guus Meeuwis wordt genoemd.

Positieve en negatieve kanten
Een burgemeester wordt nu benoemd door de Koning en de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Dat gebeurt nadat de gemeenteraad een positief advies heeft uitgebracht over een kandidaat. Die heeft eerder een profiel opgemaakt waaraan de nieuwe burgemeester moet voldoen. Als het aan de meerderheid van de ondervraagden ligt, moet dat dus anders.

Positieve kanten aan een gekozen burgemeester, volgens de voorstanders:

• democratischer
• zelf inspraak bij de keuze voor de burgemeester

Negatieve kanten aan een gekozen burgemeester, volgens de tegenstanders:

• te weinig kennis om een goede keuze te maken
• vrees voor vriendjespolitiek
• vrees voor populisme

Gekozen burgemeester populair onder jongeren
Opvallend is dat de gekozen burgemeester populairder is onder jongeren. Zeventig procent van de 18 tot 24-jarigen is voor een gekozen burgemeester, tegenover de helft van de 65-plussers.

Vooral mensen die tijdens de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen op een relatief nieuwe partij stemden als Forum voor Democratie of op de PVV, zijn over het afgemeen voor het zelf kiezen van hun gemeentehoofd. Bij meer traditionele partijen als CDA, PvdA en D66 ( een van oorsprong groot voorstander van een gekozen burgemeester) zijn de voor- en tegenstanders meer in evenwicht.

Als er nu burgemeestersverkiezingen zouden zijn, zou zo'n veertig procent van de Brabanders naar de stembus gaan. Dat is een stuk lager dan voor de gemeenteraadsverkiezingen van afgelopen maart. Toen ging 47 procent naar de stembus.

Burgemeester Rob van Gijzel laatste 'gekozen' burgemeester
De voorkeur voor een gekozen burgemeester is opvallend. Sinds 2002 zijn er een aantal raadplegende referenda geweest voor een nieuwe burgemeester. Inwoners mochten hun voorkeur uitspreken bij een aantal geselecteerde kandidaten, maar de gemeenteraad hield het laatste woord.

'Gekozen' burgemeesters na referenda in Brabant:

• 2002 Lettie Demmers-Van der Geest Best
• 2003 Karel van Soest Boxmeer
• 2008 Rob van Gijzel Eindhoven

In Eindhoven werd het minimale opkomstpercentage van dertig procent niet gehaald (24,6%). Toch werd Rob van Gijzel door de gemeenteraad van Eindhoven voorgedragen als de nieuwe burgemeester. Direct daarna werd het burgemeestersreferendum weer afgeschaft. "Dat was met wisselend succes. Niet alleen omdat de opkomst laag was, maar ook omdat er bijvoorbeeld twee PvdA-kandidaten tegen elkaar streden", vertelt hoofddocent Niels Karsten van de Universiteit van Tilburg, specialist op het gebied van burgemeesters.

Of de gekozen burgemeester er ooit komt? Hij 'zou er geen fles wijn op zetten'. “De gekozen burgemeester past slecht in de huidige Nederlandse structuur. Dan zou je dat moeten aanpassen. De Nederlandse burgemeester is die onafhankelijke burgemeester die boven de partijen staat. Zonder eigen beleidsinhoudelijk programma. Dat is een gekozen burgemeester niet. Dat is een politicus. Dat is echt een andere rol.”