Het is droog. Dat zie je aan alles in De Peel. Iets dat een poel zou moeten zijn, is nog een klein laagje drab. Tuurlijk, de warmte maakt dat het water verdampt, en het gebrek aan regen de afgelopen weken doet het gebied geen goed. Maar het waterpeil zakt veel sneller dan verwacht, omdat er massaal water wordt opgepompt. En het is die combinatie, droogte én wateronttrekking, die voor de grootste schade zorgt.

Droge grond
Wim van Opbergen, van de Werkgroep Behoud de Peel slaat de muggen van zijn gezicht als hij boven een groene zee aan varens hangt. "Hartstikke groen ja, maar varens groeien op droge grond. Als het herstel van de Deurnsche Peel gelukt zou zijn, dan zouden hier helemaal geen varens kunnen groeien. Of al die berkenbomen die je ziet. Die moeten hier juist niet zijn."

Ooit besloeg het hoogveengebied van de Peel een enorme oppervlakte in het grensgebied van Brabant en Limburg. Eind jaren '70 werd alles in het werk gesteld om verdere afgraving en ontginning van de Peel te voorkomen. De Peel werd een paar jaar later een beschermd natuurgebied. Inmiddels een zogenoemd Natura2000-gebied, met als hoofddoel: het laten terugkeren van hoogveen.

Tientallen beregeningsputten
Om dat voor elkaar te krijgen moet het gebied flink worden 'vernat'. Maar dat is slecht nieuws voor veel boeren in de omgeving. Die hebben baat bij redelijk droge grond, voor de teelt van bijvoorbeeld aardappelen of graszoden. Het zijn die boeren, die in heel droge periodes gebruik maken van een beregeningsput. Een gat zo diep in de grond geboord, dat grondwater kan worden opgepompt om gewassen te beregenen. Dat gaat met zo'n 60-70 kuub water per uur. Rondom de Peel zitten er tientallen.

"We moeten eigenlijk in een zone van twee, drie kilometer rond De Peel toe naar een heel ander soort landbouw. Minder stikstof, minder CO2, maar vooral natter", zegt van Opbergen. "Geen droge landbouw meer, maar nattere landbouw. Geen graszodenbedrijven, geen boomkwekerijen, aardappelteelt, leliekwekerijen, maar extensieve natte melk-rundveehouderijen, of het kweken van riet, lisdodden, wilgen. Dus we moeten echt naar een heel ander soort landbouwproductie toe om die Europese doelstelling van hoogveen gerealiseerd te krijgen."

Vergunningen mogen niet afgeschaft worden
Het waterpeil in het gebied omhoog, andere gewassen in de bufferzones. Dan is de beregening niet meer nodig. Eind jaren '90 werd al besloten dat boeren volgens de Wet Natuurbescherming een vergunning moesten aanvragen als ze zo'n beregeningsput wilden aanleggen. En daar wringt nu de schoen. Dat hebben de provincies niet zo nauw genomen.

In 2018 stapt de Werkgroep Behoud De Peel naar de rechter. Ze gaat in beroep tegen het beheerplan voor het gebied, waarin de provincies de vergunningsplicht deels willen afschaffen. Ze krijgt gelijk van de rechter. De provincies moeten terug naar de tekentafel en beloven een onderzoek te doen naar de effecten van beregening in het extreem droge jaar dat 2018 was.

De uitkomsten zijn inmiddels duidelijk. Beregening heeft een duidelijk negatieve invloed op de waterstand in het natuurgebied De Peel. Daarom mag de vergunningsplicht voor de beregeningsputten niet zomaar van tafel. Dat dat gevolgen gaat hebben voor boeren in de omgeving is duidelijk. Hoe groot die gevolgen zijn nog niet.

Pappen en drooghouden
Wim van Opbergen hoopt vooral op een stevige keuze van de provincie maandagmiddag. Iets waar duidelijkheid uit spreekt. Want die ontbrak de afgelopen jaren steevast. "Het is een Natura2000 gebied en het hoofddoel is dat het hoogveen weer terug kan komen. Dat lezen we al jaren in alle rapporten. In het beheerplan staat ook 'het moet natter' en de overheid zegt 'daar gaan we alles aan doen'. Maar net als bij stikstof doet de overheid er al 40 jaar lang bijna niets aan. Ze nemen af en toe een vaag besluitje maar iedere keer is het een soort compromis tussen landbouw en natuur. De overheid doet aan pappen en nathouden. Nou ja, dróóghouden dus."

LEES OOK:

Droogte is steeds groter probleem: 'Nog nooit zo vroeg al maatregelen

Droogte: eerste onttrekkingsverbod oppervlaktewater van dit jaar ingesteld

Kurkdroge grond door te weinig regen: 'Minder oogst, hogere voedselprijzen'