Dat jonge boeren slapeloze nachten hebben vreet aan hem. Dat minister Christianne van der Wal de provincies zo ongeveer de vrije hand heeft gegeven om de stikstofreductie van 50 procent te realiseren is zowel een vloek als een zegen. Een zegen, omdat je echt kan proberen er het beste uit te halen. Een vloek omdat je het nooit voor iedereen goed kan doen. Toch is alles gericht op een betere, duurzamere en gezondere toekomst voor de natuur én de veehouderij.

De keuze maken om je bedrijf anders in te richten heeft nogal wat gevolgen, erkent Ronnes. Daarom vindt hij het ook heel pijnlijk dat het kabinet op veel gebieden in gebreke blijft. Een goede prijs voor een gezond product is daar één van. "Pas als je een goede rekensom kan maken wat omschakelen oplevert, maak je die keuze." Zijn collega Elies Lemkes (Landbouw) doet wat ze kan en voert veel gesprekken met leveranciers en afnemers, maar de daadkracht moet uit Den Haag komen.

Brabant heeft veel boeren die al hebben aangegeven uiteindelijk vrijwillig te willen stoppen. Uit een door de provincie uitgezet onderzoek blijkt dat dat zo'n 1200 boerenbedrijven zijn. Boeren die geen opvolger hebben, boeren die niet opnieuw willen investeren in een duur stalsysteem. Daar liggen volgens Ronnes wel mogelijkheden. "Het geeft ruimte om bijvoorbeeld bedrijven te verplaatsen. Het maakt de ruimte voor die ingewikkelde puzzel een stukje groter", zegt hij. Ruimte die in die ingewikkelde gesprekken echt verschil kan maken.

De ingeslagen weg is de juiste, denkt Ronnes. "We zijn in 2018 al begonnen met de stalaanpassingen. Daar plukken we nu al de vruchten van. We schieten dus meer op dan andere provincies. Maar ook hier lopen we nu tegen grenzen op." Ronnes doelt onder meer op de problemen die boeren met de bank hebben. De bank wil boeren die nu een emissiearme stal willen bouwen geen financiering verstrekken vanwege de onzekere toekomst. "Het kabinet moet daar echt bij helpen."

Dat Brabant op de goede weg is wordt ook bevestigd door de minister. Zij wil ook bij andere provincies hameren op betere stalsystemen, zoals in Brabant. Al red je het met alleen innovatie ook niet, erkent Ronnes. "Stalsystemen, stoppers, extensiveren, elektrificeren. Ook zijn we in gesprek met België om te kijken hoe we daar winst kunnen halen. 60 procent van de stikstof in de Brabantse Wal bijvoorbeeld komt uit België."

Het is het tijdspad dat knelt. Zo weten we pas aan het einde van het jaar hoe de daadwerkelijke staat van natuur is in Brabant, als de natuurdoelanalyses klaar zijn. En komen er in oktober nog extra opgaves bij op het gebied van waterkwaliteit en klimaat. "Er ligt op 1 juli 2023 een plan, want we hebben alle hens aan dek, maar het is totaal niet realistisch dat elke boer dan duidelijkheid heeft. Maar draai het eens om. Hoe kijken zij tegen hun eigen toekomst aan? Kan je van hen verwachten dat zij in drie maanden tijd zeggen hoe hun toekomst eruit gaat zien?"

De angst voor onteigening bestaat onder de boeren. Iets waar Ronnes heel voorzichtig over wil zijn. Hij kiest zijn woorden zorgvuldig. "We willen het niet en ik ben ervan overtuigd dat we de aanpak zoals we die in Brabant hebben echt perspectief biedt. Het is veel te vroeg om over onteigening na te denken, er is nog zoveel mogelijk. Maar ik mag het niet vertalen in nooit."

Dat de kiezers van het CDA de partij massaal de rug toekeren voelt Ronnes ook. En dat doet pijn. Toch houdt hij vol, uit overtuiging. "Ik ben vanuit Den Haag naar Brabant gehaald toen het hier in de provincie heel slecht ging met het CDA (2019). Het is mijn verantwoordelijkheid om Brabant bestuurbaar te houden, mét perspectief voor de boeren. De aanpak die we in Brabant hebben heeft dat perspectief. Dat vind ik echt."

De maatschappij verhardt en partijen komen steeds meer lijnrecht tegenover elkaar te staan. Ook in Brabant. "De opgave is enorm. Die houding, links tegen rechts, brengt ons echt niet dichter bij een oplossing. We hebben iedereen nodig om aan die oplossing te werken en ik ben blij dat ik daar een onderdeel van ben."

Lees hier het eerste deel van het gesprek met gedeputeerde Erik Ronnes.