Een rondleiding op het akkerbouw- en varkensbedrijf van Jos in Asten stond als eerste op het programma. Voor Staghouwer een voorzichtige kans om het vertrouwen van de boeren terug te winnen. De afgelopen maanden zagen we protest na protest, in reactie op de stikstofplannen van het kabinet. Want welke toekomst heeft de agrarische sector nog, vragen veel boeren zich af.

Jos Leenders heeft grote moeite met de manier waarop het kabinet de plannen heeft bedacht. "Het is het beste te vergelijken met een reorganisatie binnen een bedrijf. Nieuwe regels opleggen van bovenaf werkt zo helemaal niet. Dat moet veel meer vanuit de sector komen. Als iemand in de auto aan je stuur trekt om een andere kant op te rijden, krijg je ook alleen maar ruzie."

Dat er iets moet veranderen, ontkent Leenders niet. Maar de manier waarop het doel te halen is, moet veel meer aan de ondernemer zelf worden gelaten.

"Regels bijten elkaar nog wel eens. Zo zijn wij akkerbouwers verplicht om op 14 augustus groenbemesters in te zaaien. Dat zijn plantensoorten die de bodem een boost kunnen geven voor je weer een nieuw gewas inzaait. Maar de grond is kurkdroog, die bemester doet dan niks en helpt mijn volgende gewas niet. Laat mij dat inzaaien op een ander moment. Maar dat mag niet. Zo help je met goedbedoelde regels werkelijk niemand."

En dat is niet het enige probleem. Op zijn varkensstallen heeft Leenders een luchtwasser. "Kost een klap centen, maar is nou eenmaal een onderdeel van het bedrijfsplan", merkt hij luchtig op. Wat steekt, is dat de overheid met het maken van nieuwe regels, geen rekening houdt met de investeringen die boeren hebben moeten doen.

"Je moet erop kunnen vertrouwen dat als je investeert in een luchtwasser die volgens de overheid een bepaald rendement haalt, het dan dus goed is. Dan kan je het niet maken om een paar jaar later te zeggen: 'Nu moet het toch weer anders'."

Iets wat Staghouwer erkent. "Ondernemers moeten inderdaad een bedrijfsplan kunnen maken op langjarige zekerheden. Dat je voor de komende tien, vijftien jaar weet waar je naar toe gaat. De regels zijn op dit moment niet altijd zo duidelijk en helder en daar moeten we echt aan werken."

Die duidelijkheid is ook wat Marije van Velthoven uit Leende mist. Zij en haar broer willen dolgraag het bedrijf van hun vader overnemen. Maar met de nieuwe plannen van het kabinet is dat heel onzeker geworden.

Er moeten twee stallen worden aangepast. Daar moet van de provincie een emissiearme vloer in. De vergunning moet voor 1 april 2023 zijn aangevraagd. Maar de zekerheid dat ze er met een nieuwe stalvloer mogen blijven boeren is er niet. Als de stalvloeren er al komen, want ook de bank moet een toekomst zien in het bedrijf op die plek. Zonder bank geen nieuwe stalvloer en dan is het sprookje meteen uit.

"Extensiveren waar het kabinet het veel over heeft, is voor ons gewoon onmogelijk. Hier in de omgeving is de grond superschaars en heel duur. We hebben gewoon het geld niet om extra grond aan te kopen", zegt Laura, de schoonzus van Marije. "Het bedrijf verplaatsen is misschien nog de beste optie, maar dat wil ik helemaal niet."

Marije is vooral bang dat na alle inspanningen, investeringen, opkoop en misschien zelfs onteigening blijkt dat het allemaal niet genoeg is. "Ik weet gewoon niet meer waar ik op moet vertrouwen. Welke meetresultaten zijn goed, reduceert de vloer echt zoveel als wordt beweerd? Is het het waard om zoveel belastinggeld te investeren als we niet zeker weten of het goedkomt?"

Marije vindt het positief dat Staghouwer de moeite nam om te komen luisteren naar haar zorgen. "Hij toont belangstelling en doet echt heel goed zijn best. Maar weet je, hij doet het natuurlijk nooit goed. Welke keuze hij ook maakt, het is altijd zuur."

Jos Leenders heeft wel iets meer vertrouwen. "Ik denk dat we hem goed hebben uitgelegd waar we tegenaan lopen. Het is nu aan hem om dat op zijn ministerie in te brengen. Voor mooie woorden koop je niks. Geen woorden meer, maar daden."