Sinds 1 juli 2022 is een rookmelder verplicht voor alle woonhuizen. Sterker nog, op elke verdieping moet er eentje hangen. Woningbouwverenigingen zijn druk bezig met het verstrekken van rookmelders en installeren ze vaak ook. Wel liggen ze daarbij regelmatig achter op schema. Bij de particuliere huizenbezitters geeft nog niet iedereen gevolg aan de verplichting.

Dat blijkt bijvoorbeeld uit een rondgang bij een winkelcentrum in Breda. "Ik ben het al een tijdje van plan, maar het komt er niet van", zegt een man die met een volle boodschappentas sjouwt. "Ik weet dat het moet, maar vergeet het elke keer," zegt ook een ander, "en dat is stom want het is een kleine moeite."

Gelukkig geeft een flinke meerderheid aan wel rookmelders in huis te hebben. Ieder met een eigen reden. "Omdat het moet, hè", zegt een vrouw. Een man even verderop is er bewuster mee bezig: "Ik heb ze al vijftien jaar, want het is hartstikke belangrijk."

Uit onderzoek van verzekeraar Interpolis blijkt dat 81 procent van de mensen weet van de rookmeldersplicht. En driekwart denkt dat de maatregel nut zal hebben. Toch twijfelen dus ook mensen en dat komt vooral omdat er niet gehandhaafd of gecontroleerd wordt. In Nederland zijn de gemeentes daarvoor verantwoordelijk. "We zetten nu vooral in op preventie en overtuigen", zo laat de gemeente Breda bijvoorbeeld weten.

Het is ook allemaal niet heel moeilijk. "Rookmelders zijn overal te koop en ophangen is een heel eenvoudige klus", zegt Bertwin van Setten, adviseur risicobeheersing bij de brandweer. "En ook het onderhoud, stofvrij maken, is weinig werk. Wij adviseren wel om te kiezen voor een rookmelder met een keurmerk en een batterij die tien jaar meegaat."

Voor een kleine investering kun je veel terugkrijgen, want ieder jaar vallen er doden bij woningbranden omdat mensen niet op tijd hun huis konden verlaten. Volgens het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV) vielen er vorig jaar bij 29 fatale woningbranden 33 doden. De brandweer constateerde dat er in slechts 7 van die gevallen een werkende rookmelder aanwezig was.

Vorig jaar had volgens het NIPV namelijk de helft van de Nederlandse huishoudens nog geen rookmelders in huis. "Bij brand kan een rookmelder echt het verschil maken tussen leven en dood", zegt Bertwin van Setten van de brandweer Midden- en West-Brabant. "Maar ook of je na een woningbrand na een paar dagen of pas na een paar maanden weer je huis in kan."

In het eerste kwartaal van dit jaar vielen er alweer tien doden bij branden. Daarom voerden Brandweer Nederland en de Nederlandse Brandwondenstichting in het voorjaar de campagne ‘Rookmelders Redden Levens’. "De resultaten zijn nog niet bekend," zegt Ellen te Riele van de NIPV. "maar we merken wel dat de campagne heel succesvol is geweest. Vanaf 1 oktober komt er een nieuwe actie om de boel op te frissen."

Er komen in ieder geval hoopgevende geluiden uit de praktijk. "We zien dat steeds vaker levens worden gered door rookmelders", vertelt brandweerman Bertwin van Setten. "Het lijkt erop dat de boodschap aankomt."

Ook de cijfers van Interpolis geven aan dat veel mensen rookmelders hebben gekocht. Wellicht kunnen de verzekeraars de twijfelaars nog een laatste duwtje in de rug geven door de verplichting in de polissen op te nemen. "Het staat niet op de planning," zegt Thijs Rösken van Interpolis, "maar we raden mensen wel aan om het gewoon te doen, want het is verstandig."