Al 30 jaar spookt de Bijlmerramp door het hoofd van Rob van Gijzel
Op 4 oktober 1992 crashte een vrachtvliegtuig van EL AL dat net daarvoor was opgestegen van Schiphol. Nadat de Boeing 747 twee motoren verloor, boorde het zich in twee flatgebouwen in Amsterdam. 43 mensen kwamen om bij de ramp.
Al snel deden er allerlei geruchten de ronde na het neerstorten van het toestel. Het vliegtuig zou een ongebruikelijke route hebben gevlogen. De dag na de crash werden er op de rampplek mannen in witte pakken gezien, die spullen in een busje laadden. Waren dat mannen van de Israëlische geheime dienst Mossad die sporen wilden wegwerken? Ook is de cockpitvoicerecorder met geluidsopnames van de bemanning nooit teruggevonden. Dat is heel ongebruikelijk.
Van Gijzel herinnert zich nog dat de toenmalige minister van Infrastructuur en Waterstaat zei dat er niets aan de hand was met de vracht. "Het waren parfum, bloemen en computeronderdelen. Alleen ik hoorde dat er ook heel andere zaken tussen de wrakstukken lagen."
"Raar dat twee ministers iets totaal anders zeggen."
Tegen alle protocollen in vroeg hij aan de toenmalige minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu wederom wat de lading was. "Er zaten gevaarlijke stoffen in het toestel en meer kon hij er niet over zeggen. Raar toch dat twee ministers iets totaal anders zeggen", vertelt Van Gijzel.
Voor Van Gijzel waren al die vreemde verhalen en de gezondheidsklachten van de bewoners van de flatgebouwen aanleiding om de regering te blijven bestoken met vragen. Uiteindelijk kreeg hij het voor elkaar dat er een parlementaire enquête werd gehouden naar de toedracht en de nasleep van de ramp.
"De overheid liet de mensen in de Bijlmer gewoon aan hun lot over."
Uit die enquête bleek dat er geen bewijs was voor wapens of gevaarlijke stoffen. "Het ging om de oorzaak van het ongeluk en de vracht kon de oorzaak niet zijn en was de oorzaak niet. Daarom werd de lading niet goed onderzocht. De overheid liet de mensen in de Bijlmer gewoon aan hun lot over", zegt Van Gijzel fel. Het raakt hem dertig jaar later nog altijd.
Verder waren er volgens de enquête veel fouten gemaakt bij de berging, hadden ministers het parlement vaak onjuist geïnformeerd, kwam er veel te laat een gezondheidsonderzoek en stond het niet vaak op de agenda van het kabinetsberaad.
"De geheimhouding op veel stukken zou aflopen, maar is pas verlengd."
Het zit Van Gijzel dwars dat we nog steeds niet alle details over de Bijlmerramp kennen. "Veel lag onder geheimhouding en nog meer bewijzen zijn vernietigd." Volgens de Eindhovenaar zijn allerlei geluids- en filmopnames in de prullenbak gegooid. "En de geheimhouding op veel stukken zou aflopen, maar is pas verlengd. Waarom?"
De regering verwierp de conclusies van de enquêtecommissie, maar ze nam wel bijna alle aanbevelingen voor verbetering over. Uiteindelijk stemde Van Gijzel als een van de weinige Kamerleden van de coalitie voor een motie van afkeuring tegen de verantwoordelijk ministers Annemarie Jorritsma, Els Borst en premier Wim Kok. "Ik kreeg weinig steun in mijn zoektocht naar antwoorden toen."
"Als de overheid medeverantwoordelijk is, laat ze het afweten."
Volgens Van Gijzel moet de regering in eerste instantie staan voor de slachtoffers en dat is niet gebeurd. "Elke keer als de overheid medeverantwoordelijk is voor een ramp, laat ze het afweten. Dat patroon zie je nog steeds bij bijvoorbeeld de toeslagenaffaire", zegt Van Gijzel. "Zo'n overheid moeten we niet willen. Die moet er zijn voor haar burgers als er fouten gemaakt zijn."
De Bijlmerramp heeft de oud-burgemeester van Eindhoven heel kritisch gemaakt naar de overheid. Hij vindt dat er maar weinig geleerd is dertig jaar later. "Mijn vrouw zei wel eens dat het allemaal anders zou zijn gelopen, als het vliegtuig op Wassenaar was gevallen. Nu ging het maar om de onderklasse. Dat gevoel leeft tot op de dag van vandaag ook in de Bijlmer."