Tienduizend euro. Dat bedrag loofde het Openbaar Ministerie dinsdag uit voor de gouden tip die leidt naar de ontsnapte tbs’er Sherwin Windster. Hij schoot in 2015 Tilburger Mick Pitai dood tijdens een uit de hand gelopen roofoverval. De man wist in juni uit een tbs-kliniek te ontkomen en is nog altijd voortvluchtig.

Het middel wordt vooral ingezet bij zeer zware misdrijven die nog niet zijn opgelost. Het gaat dan om moord, doodslag, pogingen tot liquidaties, vermissingen en zeer gewelddadige overvallen. In onze provincie werden de afgelopen tien jaar 55 van dit soort beloningen uitgeloofd. Die voor Windster is nummer 56. Maar geen enkele keer leidde een tip ook echt tot hét ontbrekende puzzelstukje.

Exploderende aansteker
Een voorbeeld van zo'n onopgeloste zaak is de moord op Jenneke de Wind uit Tilburg. Zij raakte in 1993 in coma, nadat een gesaboteerde aansteker bij haar gezicht ontplofte. Twee maanden later overleed ze in het ziekenhuis.

Vijfentwintig jaar na de moord hoopte justitie de zaak nieuw leven in te blazen door 20.000 euro uit te loven voor de gouden tip. Het wachten is nog altijd op de cruciale informatie die dit onderzoek openbreekt.

Een recenter misdrijf is dat waarbij de 44-jarige Leon Viellevoije uit Moergestel om het leven kwam. In 2017 werd hij in een uitgebrande bestelauto in het buitengebied van zijn woonplaats gevonden. Dat gebeurde in de nacht voordat hij als verdachte terechtstond in een groot drugsonderzoek. Wie hem om het leven heeft gebracht, is nooit duidelijk geworden. Ook niet nadat het OM een beloning van 15.000 euro uitloofde.

Wie kijkt naar het aantal uitgeloofde beloningen in Brabantse zaken, ziet een piek tussen 2016 en 2020. Die valt voor een groot deel te verklaren, zegt een woordvoerder van het OM. Vanaf 2017 bracht de politie namelijk de coldcasekalender uit.

Die kalender met jaarlijks 52 langlopende, onopgeloste zaken, werd uitgedeeld in gevangenissen en tbs-instellingen. In deze zaken werden vaak beloningen uitgeloofd. De gedachte was dat gedetineerden misschien meer informatie zou hebben over deze misdrijven. Vorig jaar stopte de politie met het project, omdat de effectiviteit te laag zou zijn.

Angst voor wraak
De bedragen die de afgelopen 10 jaar zijn uitgeloofd, liggen over het algemeen rond de 15.000 euro. Ze werden in Brabant dus geen enkele keer uitgekeerd. In een rapport over gouden tips dat in 2021 door de Open Universiteit is gepubliceerd, staan meerdere redenen waarom mensen zich niet melden met tips. Angst voor wraak is er daar een van. Beloningen verhogen, helpt niet, concludeerden de onderzoekers.

Maar waarom wordt dit middel dan toch ingezet? Volgens het Landelijk Parket blijft de beloning een 'waardevol, ultiem middel'. "Als politie en justitie zien wij het liefst dat mensen die iets te melden hebben, dat uit zichzelf doen. Maar soms hebben ze een duwtje in de rug nodig. In de vorm van een financiële prikkel", stelt een woordvoerder.

Dat de kans op succes zo laag is, maakt volgens de voorlichter niet per se uit. "Baat het niet dan schaadt het niet. Toegegeven: het aantal uitgekeerde beloningen is ook landelijk gezien klein. Maar bij iedere zaak die hierdoor toch wordt opgelost, zijn wij blij."

Ander doel
Onderzoekers van de Open Universiteit geven in hun rapport nog een andere reden waarom de lage slagingskans niet per definitie erg is. Het doel van beloningsgeld zou volgens de onderzoekers namelijk zijn verschoven in de loop der jaren.

Waar dit middel eerst vooral werd ingezet als laatste redmiddel bij cold cases, wordt het tegenwoordig vaker ingezet in het begin van een opsporingsonderzoek. Zo probeert justitie volgens de onderzoekers onrust te creëren bij daders en mensen in hun omgeving, in de hoop dat zij onder druk fouten maken. Bijvoorbeeld door cruciale informatie te bespreken via een afgetapte telefoonlijn.

De lage slagingskans belet het OM er dus niet van opnieuw duizenden euro's uit te loven om, in dit geval, tbs'er Sherwin Windster op te sporen.

LEES OOK:

10.000 euro voor tip die leidt naar ontsnapte tbs'er Sherwin Windster

35 tips binnengekomen bij Opsporing Verzocht over verdwijning Jelle Leemans

Tip over vermiste Theo van den Oetelaar uit Oosterhout: ‘Hij is vermoord en politie weet door wie'