In de ertshal van Nyrstar is het stil. Normaal gesproken rijden de treinen binnen met grondstoffen, afkomstig uit de haven van Antwerpen. De grondstoffen worden gewonnen uit mijnen in Noord-Amerika en Australië. Een belangrijke tweede bron is ‘urban mining’. Steeds meer grondstoffen zijn dan afkomstig uit gerecycled materiaal. Uit de sloop van een oud kantoorgebouw bijvoorbeeld worden zinken bouwproducten gewonnen die weer gesmolten kunnen worden.

“Het gaat om een substantieel aandeel van onze productie”, zegt Henk Leendertse. “We zien de afgelopen decennia een toename van de hoeveelheid zink die beschikbaar komt uit recycling, waardoor het zink vanuit mijnen op termijn af kan nemen."

Van de ertshal loopt een grote transportband naar boven. De grondstoffen gaan daar op weg naar de eerste fase van het productieproces: het ‘roasten’. Maar de band staat stil. En de installatie zwijgt. “Normaal zou je hier gezoem horen. Het is heel vreemd hoe stil het is”, zegt Leendertse. “Je wilt dit niet. De medewerkers ook niet. Ze houden van het bedrijf en willen zink maken.” De 475 medewerkers houden zich nu bezig met opleiding en onderhouds- en schoonmaakwerkzaamheden.

Nyrstar draait vanaf 1973 volledig op elektriciteit, dus er is bijna geen CO2-uitstoot. Wel staan er hoogspanningsmasten langs een traject van tien kilometer, speciaal aangelegd voor het bedrijf. Het was destijds een enorme investering. “We zijn daar een voorloper in”, zegt Leendertse. “Alles is groene stroom. En toch liggen we stil. Terwijl we zo goed bezig zijn. Nederland importeert nu zink, uit delen van de wereld waar veel meer CO2-uitstoot is.”

Onlangs vierde het bedrijf haar 130-jarige bestaan. Er kwamen 1300 mensen naar een open dag. Nyrstar is de trots van Budel-Dorplein. Het dorp is vernoemd naar de oprichters van Nyrstar Budel, de gebroeders Dor. “Veel mensen zeiden tegen ons, dit overleven we ook, gewoon weer 130 jaar erbij”, zegt Leendertse.

Het bedrijf heeft nog geen idee wanneer het weer kan gaan draaien, ook al daalt momenteel de prijs voor gas en elektriciteit. Achter de schermen worden gesprekken gevoerd met de overheid. Doel: een eerlijk speelveld in Europa. Andere landen komen bedrijven die veel energie gebruiken meer tegemoet dan Nederland.

Toch blijft Nyrstar ver de toekomst in kijken, het heeft er vertrouwen in. De vraag naar zink zal alleen maar toenemen, denkt het bedrijf. Voor de groene transitie is zink nodig en Nyrstar wil daar een rol in spelen. “Batterijen, windmolens, zonnepanelen: het kan niet zonder zink", zegt Leendertse. “Dit bedrijf transformeert zich juist om te passen in de groene transitie.”

In de begindagen van Nyrstar was dat anders. De thermische fabriek die er toen stond, veroorzaakte flinke milieuschade. In de hele regio moest het zinkafval opgeruimd worden. Van een dergelijke vervuiling is allang geen sprake meer. Nyrstar maakt haar eigen grondwater schoon en gebruikt het restmateriaal weer in het productieproces.

De meeste energie gaat zitten in de elektrolysehal. Aluminium platen worden in een bad met zinksulfaatoplossing gehangen, er wordt elektriciteit doorheen gejaagd en het zink zet zich af op de platen. De metertjes slaan daar flink uit. Nyrstar gebruikt evenveel elektriciteit als de stad Eindhoven. Gevolg is een flinke stroomrekening.

Maar het bedrijf kan niet wachten op het moment dat het economisch haalbaar is om het proces weer op te starten. Een proces dat vervolgens een paar weken in beslag gaat nemen. Leendertse: “Het zal mooi zijn als de stilte weer plaatsmaakt voor bedrijvigheid en de machines weer op volle toeren kunnen gaan draaien.”