Eerst even over die fosfaten. Dat zijn voedingsstoffen, die bijvoorbeeld nodig zijn voor planten en dieren. Maar als er te veel fosfaten in de natuur komen, kan dat ongewenste effecten hebben. Denk aan algengroei in het water en het verlies van biodiversiteit.

Fosfaatkampioen
Van de 182 bedrijven in Nederland die hun fosfaatuitstoot bijhouden, staat FrieslandCampina dus bovenaan. Met de vestiging in Veghel als 'kampioen'. Daar gaat 157 ton fosfaat het riool in, dat vervolgens terechtkomt bij de rioolzuivering in Dinther. Daar wordt het grootste deel van de fosfaten uit het water gefilterd, maar niet genoeg: het beekje waar het water uiteindelijk in belandt, lijdt onder de fosfaten.

Eerder dit jaar kreeg Friesland-Campina een boete van 75.000 van het Openbaar Ministerie (OM) voor het overschrijden van de lozingsnormen. Het ging om overtredingen in de periode maart 2020 tot en met mei 2020.

Het bedrijf betwijfelt dat het dit keer de fout is ingegaan. "Fosfaten zitten van nature in melk", zegt woordvoerder Jan-Willem ter Avest van Friesland-Campina zaterdagmorgen tegen Omroep Brabant. "Ons restwater wordt eerst gereinigd voordat het in het oppervlaktewater terechtkomt. Dat gebeurt soms in onze eigen waterzuiveringslocaties, maar in sommige gevallen ook door waterschappen, zoals Aa en Maas."

'Gereinigd water voldoet aan de de normen'
Hij vervolgt: "In Veghel doen we aanvullend aan voorzuivering op onze eigen locatie. Om eventuele normoverschrijdingen te voorkomen voeren we ook reststromen af naar speciale verwerkingsbedrijven. En dat gereinigde water voldoet aan de normen.”

Ter Avest erkent dat er in het verleden incidenten zijn geweest. “Daar ondernemen we actie op. Tot 2030 hebben we anderhalf miljard uitgetrokken om te investeren in verduurzaming van onze productie, en daar is dit ook onderdeel van."

"Het is altijd goed om van tijd tot tijd te kijken of de normen die we hanteren nog in lijn zijn met de maatschappelijke verwachtingen voor een bedrijf als het onze. We zullen dit dan ook blijven doen en maatregelen treffen als daar aanleiding toe is", aldus de woordvoerder.

Bedrijven die hun fosfaatuitstoot laten zuiveren, betalen daarvoor een heffing. Maar waterschap Aa en Maas, de eigenaar van de rioolzuivering in Dinther, geeft FrieslandCampina daarvoor een subsidie van 750.000 euro. Zo wil het waterschap bereiken dat het bedrijf gebruik blijft maken van de zuiveringsinstallatie. Het water zou namelijk juist een positieve werking hebben op die installatie.

Anti-afhaaksubsidie
Met de tegemoetkoming wil het waterschap voorkomen dat FrieslandCampina het water zélf gaat zuiveren. "Dat kunnen zij namelijk goedkoper", legt directeur Peter Verlaan van 'Aa en Maas' uit. "Ze zouden dus kunnen afhaken bij ons."

Niet voor niets staat de regeling bekend als de anti-afhaaksubsidie. Die Europese constructie werd trouwens speciaal voor Nederland in het leven geroepen. Volgend jaar loopt de regeling officieel af, maar het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat is druk bezig in Brussel een verlenging aan te vragen.

'Onwenselijk en onnodig'
Volgens ecologieprofessor Annemarie van Wezel is dat een slecht signaal. "Dit is onwenselijk. Het is natuurlijk niet zo dat afvalwater per se nodig is om een rioolwaterzuivering goed te laten werken. Er zijn heel veel zuiveringen die prima functioneren zonder." Als het aan haar ligt, wordt er juist gefocust op innovatie: "Er is al een technologie om fosfaat uit het afvalwater te winnen. Verplicht die en handhaaf erop."