In 2014 startte ‘Nu niet zwanger’ in Tilburg. Inmiddels werken 175 gemeentes ermee. Dat is de helft van alle gemeentes in ons land. De rest volgt, want het programma staat inmiddels landelijk op de kaart. Het project houdt in dat hulpverleners een mogelijke kinderwens en anticonceptie bespreekbaar maken bij mensen die ingewikkelde problemen hebben. Bijvoorbeeld verslaafden of mensen met ernstige psychische problemen.

Dat begon allemaal bij verpleegkundige Connie Rijlaarsdam, die toen bij de GGD in Tilburg werkte: “Als iemand die ingewikkelde problemen heeft zwanger wordt, vinden we daar als hulpverlener iets van. Maar waarom vinden we er daarvóór niet iets van? Want niemand van ons had Esmee ooit gevraagd of ze wel een kinderwens heeft.”

Maar op die vraag zat Esmee helemaal niet te wachten, ontdekte Connie: “Jij trut! Hoe kan dat nou?! Jullie pakken mijn kinderen toch af!” kreeg ze te horen.

Maar Connie gaf niet op. Ze ging het gesprek aan, keer op keer. Door die gesprekken ging Esmee inzien dat, als zij nu geen kinderwens heeft, een voorbehoedsmiddel beter is: “Op een gegeven moment kwam ik haar tegen in de stad. ‘Ik wil nu dat spiraaltje hebben’, zei ze. Ik dacht: dan moet ik het nú regelen. Ik belde haar gynaecoloog en die zei: kom maar. Dus zij had binnen twee uur een spiraaltje.”

Esmee is nog steeds beschermd tegen nieuwe zwangerschappen. En de relatie met haar hulpverleners is volgens Connie naar een ‘dikke voldoende’ gegaan.

Connies actie trok de aandacht van de Tilburgse wethouder Marcelle Hendrickx. Zij werd ambassadeur van het project en gaf geld voor de proef. Daarna ging het balletje rollen.

Marcelle wil een misverstand uit de weg helpen. Want het is zeker niet de bedoeling van het programma om een kinderwens af te pakken: “Daar gaat dit helemaal niet over. We willen dat ook mensen in een kwetsbare positie een geïnformeerde keuze kunnen maken. Dat ze bewust over een kinderwens beslissen. Want als je in die situatie onbedoeld zwanger raakt, veroorzaakt het ongelofelijk veel ellende in het leven van henzelf en de kinderen.”

Connie: “Ik sprak een vrouw die vijf keer onbedoeld zwanger was geraakt, vijf keer werd een kind uit huis geplaatst. Ze zei: ‘Dat gesprek is nooit met me gevoerd.’”

En nog een misverstand weg: “We praten ook met mannen”, zegt Connie. “Ik sprak een man die bang was dat hij bij sterilisatie impotent zou worden. Ik stuurde hem naar de huisarts. Toen hij terugkwam, zei hij: ‘Weet je dat die arts zelf ook gesteriliseerd is? Is geen enkel probleem!’”

Inmiddels zijn er meer dan 15.000 van zulke gesprekken gevoerd, met mensen die dakloos of verslaafd zijn, een verstandelijke beperking, psychische problemen of schulden hebben. Van hen heeft driekwart maatregelen genomen om te voorkomen dat ze zwanger kunnen worden.

Daarmee is veel leed voorkomen, zeggen Marcelle en Connie. Maar er is ook enorm veel geld bespaard: geen uithuisplaatsing, zorg voor ouders of het baby’tje dat verslaafd op de wereld komt.

Connie heeft inmiddels gemerkt dat van uitstel geen afstel komt: “Ik kreeg weer contact met een vrouw die zei: ‘Ik heb mijn leven nu op de rit, ik wil nu wel een kindje.’ En ze heeft een kind. En ik kon met een gerust hart zeggen: wat fijn voor je. En haar dat oprecht ook gunnen.”