Landbouw
Boeren die dichtbij een natuurgebied zitten komen in aanmerking voor een stopbonus. Ze krijgen 120% van de marktwaarde van hun bedrijf. De regeling is vrijwillig, maar een keuze niet zonder consequenties. Er komen namelijk ook strengere milieu-eisen voor boeren die niet willen stoppen. Daarmee wordt het voor de blijvers nog een stuk ingewikkelder om te boeren in kwetsbare gebieden. "En anders zal met pijn in het hart overgegaan moeten worden tot dwang, en gedwongen uitkoop van piekbelasters", zegt stikstofminister Christianne van der Wal.

Landbouwakkoord
De stukken zijn verre van gedetailleerd. Dat heeft Piet Adema, minister van Landbouw bewust gedaan omdat hij ruimte wil houden voor overleg met alle betrokkenen. De daadwerkelijke invulling van die boerentoekomst moet worden bepaald met niet alleen de agrariërs, maar ook met bijvoorbeeld supermarkten en de banken. Die spelen immers een grote rol bij het mogelijk maken van een andere soort landbouw. Begin volgend jaar moet zo'n landbouwakkoord er komen.

Industrie
Niet alleen de boeren moeten dus inleveren, ook bedrijven die veel stikstof uitstoten worden aangepakt. Industriële bedrijven in de buurt van Natura 2000-gebieden moeten op korte termijn de stikstofuitstoot grotendeels of helemaal terugbrengen.

Met de vijftig grootste piekbelasters uit de industrie worden afspraken gemaakt over het sneller verduurzamen van hun bedrijf. Ook worden de vergunningen aangescherpt.

Bodem- en waterkwaliteit
Een van de plannen van het kabinet is om het grondwaterpeil in veengebieden te verhogen. Dat kan dus ook gelden voor De Peel in Brabant en Limburg. Een verhoging van het waterpeil heeft een positief effect op de natuur in het gebied, maar het bemoeilijkt de landbouw. Door hoger water en nattere grond is de teelt van bepaalde gewassen niet langer mogelijk en zullen boeren moeite krijgen met het bewerken van hun land met zware machines.

Verder moeten bedrijven en particulieren maar liefst 20 procent minder drinkwater gaan gebruiken, zo staat in de plannen. Op die manier moeten we beter kunnen omgaan met droogte als gevolg van klimaatverandering. Ook moet Nederland beter bestand worden tegen wateroverlast.

Bouw
Het kabinet wil de vergunningverlening voor de bouw weer op gang helpen. Nu is het verlenen van die vergunningen extra lastig door het schrappen van de bouwvrijstelling door de rechter. Bouwvergunningen kunnen alleen verleend worden als er ergens anders stikstofruimte wordt gevonden. In de plannen is opgenomen dat de overheid het eerste recht heeft op vrijgekomen stikstofrechten, als bijvoorbeeld een boerenbedrijf stopt. Projectontwikkelaars of andere commerciële partijen kunnen die stikstofruimte dus niet meer 'snel' opkopen.

PAS Melders
De regelingen moeten ook gaan helpen bij het oplossen van de problematiek rondom PAS-melders. Dat zijn boeren die buiten hun schuld geen volledige stikstofvergunning hebben. De hoop is dat zoveel boerenbedrijven vrijwillig stoppen dat er genoeg stikstofruimte vrijkomt om de PAS-melders te helpen. Die zouden dan een vergunning kunnen krijgen. Het kabinet geeft 250 miljoen euro aan de provincies om maatwerk te kunnen toepassen voor de PAS-melders.

De plannen zijn vrijdagmorgen in de ministerraad besproken. Daarna werden ze bekend gemaakt door alle betrokken minsters: minister Van der Wal (Natuur en Stikstof), minister Adema (Landbouw), minister De Jonge (Wonen), minister Jetten (Klimaat en Energie) en minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat).