Iedere zondagmiddag is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifm@il Podcast. Beluister 'm hier:

Omroep Brabant zendt op dinsdag ook het tv-programma 'Op pad' uit, waarin de kijkers worden meegenomen in de natuurgebieden van Brabants Landschap. Als kijker kun je zelf ook de route uit het programma wandelen. Speciaal voor het programma is er een wandelapp ontwikkeld.

Salamander in een afgesloten tuin
Mark de Kleijn stuurde mij een foto van een donkere salamander en hij vroeg zich af hoe het diertje in zijn afgesloten tuin kan komen. Op de foto zie je een alpenwatersalamander in landvorm die op zoek is naar een overwinteringsplek. Een schutting in een tuin maakt niet zoveel uit, want salamanders kunnen erg goed klimmen. Daarnaast kunnen ze ook heel goed graven en als de schutting niet te diep is gaan ze er onderdoor.

Overigens leven salamanders niet zoveel in het water als mensen denken. Vanaf mei tot januari leven ze op het land en vanaf oktober/november, als de temperaturen zakken, kruipen ze naar een overwinteringsplek. Daar verblijven ze dan tot ongeveer januari en gaan dan naar de voortplantingspoel of -plas.

Vreemd zwemend ding gefilmd in het Haarsteegse wiel, wat is het?
Joost Wijen stuurde mij een filmpje van een 'raar bewegend ding' op het water van de Haarsteegse Wiel. Het gaat om een larve van een dansmug. Dit fenomeen hebben we al eens eerder in Stuifmail behandeld bij een vraag van Bart van Zinnen. Dit soort dansmuglarven maken zwembewegingen en ze maken daarbij gebruik van allerlei soorten kokertjes, zoals stukjes rietstengel.

Dansmuggen worden ook wel wintermuggen, vedermuggen of pluimmuggen (vanwege de opvallende pluimvormige antennen) genoemd. De monddelen zijn zwak ontwikkeld, omdat dansmuggen in tegenstelling tot steekmuggen (Culicidae) geen bloed zuigen. Larven van dansmuggen, zoals op het filmpje, zijn wormachtig en worden uiteindelijk bloedrood van kleur. Vanwege die kleur worden ze ook wel ‘rode muggenlarve’ of ‘bloedworm’ genoemd.

Wat doet de op een boomtak hakkende koolmees daar?
Marij van Driel stuurde mij een filmpje van een hakkende koolmees op een tak en ze vroeg zich af of die koolmees op zoek was naar voedsel. Vaak zien mensen koolmezen hakken bij de invliegopening van een nestkastje. Ze doen dat niet om de opening groter te maken, maar ze willen duidelijk aangeven, dat het hun nestkastje is. En natuurlijk is het hen ook te doen om een beetje indruk te maken op vrouwtje koolmees.

Hakken op een tak zie je niet zo vaak, maar in de herfst- en winterperiode zijn ze overal op zoek naar voedsel en als er een zieke tak in een boom zit, dan hakken ze daar inderdaad ook op. Ze weten dat er voedsel zit. Daarnaast hakken ze natuurlijk ook op takken om hun snavel sterk te houden.

Kever gevonden in de vijver met kleine goudvis in zijn bek
Karin stuurde mij een foto van een kever die ze in de vijver vond met zelfs een kleine goudvis in de bek. Op de foto die zij stuurde zie je heel duidelijk een geelgerande waterkever, ook wel geelgerande watertor genoemd. Deze kevers kunnen net zoals lieveheersbeestjes heel goed vliegen. Meestal vliegen ze in de avond naar een nieuwe poel, plas of vijver.

Geelgerande waterkevers behoren tot de familie van waterroofkevers en zijn met een lengte 3,5 centimeter een van de grootste kevers in Nederland. Op het menu van deze vraatzuchtige rovers staan vooral insectenlarven, maar ook waterspinnen, dode dieren en kleine vissen.

Klein insect op zwam onder een boomstam, wat is het?
Laura Olfers zag onder een omgevallen boomstam een zwam met daarop een klein beestje en ze vroeg zich af wat het was. Op die zwam zie je inderdaad een insect zitten, wat een beetje lijkt op een mug of op een langpootmug. Het is echter een steltmug.

Er leven in totaal zo’n 10.500 steltmuggen in de wereld en in ons land komen 144 soorten voor. De volwassen exemplaren zijn herkenbaar aan de donkere vlekken of vlekjes op hun vleugels. Helaas zijn bij sommige soorten die donkere vlekjes erg wazig of ontbreken ze zelfs. De larven van deze steltmuggen leven in diverse vochtige biotopen. De meeste in vochtige aarde en sommige zelfs in stilstaand of stromend water. De larve van de steltmug die Laura gevonden heeft, leeft volgens mij in schimmels. Vandaar dat het volwassen exemplaar op die zwam zat.

The Great Diving Beetle is an Impressive Underwater Hunter - Macro Worlds | Smithsonian Channel
Publicatie: 12 feb 2021

Geelgerande watertorren, ook wel geelgerande waterkevers genoemd, danken hun naam aan de gele rand rondom de dekschilden. De achterpoten zien eruit als een soort roeispanen, duidelijk bedoeld voor de voortbeweging in het water. Tevens hebben de voorpoten van de mannetjes een soort zuignapjes. De geelgerande watertor komt algemeen voor in elk type water, zolang het maar niet te veel stroomt en een zekere mate van vegetatie heeft.

De kever ziet er dan soms wat afschrikwekkend uit en misschien bedenk je je wel even als je je voeten in het water steekt of in een binnenwater gaat zwemmen. Niet geheel onterecht, want het zijn vraatzuchtige en felle rovers onder water, al vanaf hun prilste jeugd als de kevers nog larven zijn. Een volwassen kever kan 35 millimeter groot worden. Ze jagen actief op insecten, larven en haften, maar ook op kleine jonge vissen en amfibieën. De geelgerande watertor is een van de weinige dieren die de waterspin op het menu heeft staan.

Vreemd cocon of rups kroop over de stoep, wat is het?
Wiel Kuijpers zag eind september een rups of cocon over zijn stoep kruipen en vroeg zich af wat het was. Cocoonen kruipen over het algemeen niet, dus dat is het niet. Het kan inderdaad een rups zijn, maar dat is het ook niet. Het is een larve van een neushoornkever.

Neushoornkevers overwinteren als larven, die we engerlingen noemen, in composthopen. Overigens noemen we alle crèmewitte zachtvlezige larven van bladsprietkevers engerlingen, dus zijn ze lastig uit elkaar te houden. In juni kruipen de volwassen neushoornkevers uit de grond. Dankzij de toegenomen interesse in tuinieren en het maken van composthopen komen deze kevers steeds vaker voor. In de periode van eind juni tot augustus vliegen ze tijdens de avonduren in zwermen in de buurt van geschikte broedplekken.

Bij het snoeien van de rozen een vreemde vergroeiing, wat is het?
Jan Pijnenburg was in september zijn rozen aan het snoeien en toen zag hij een vreemde vergroeiing aan een stengel en vroeg zich af wat het was. We hebben hier te maken met een rozengal.

Maar er zijn meer namen voor dit fenomeen, bijvoorbeeld mosgal, slaapappel en bedeguar. Het is hoe dan ook een gal. Gallen zijn abnormale vergroeiingen die deze gastheren maken op initiatief van een galverwekker. De galverwekker van de rozengal is de rozengalwesp. Die is zo'n drie millimeter groot. In de gal bevinden zich kamertjes waarin de eitjes liggen. Ook de larven leven hierin. Die worden poppen en vervolgens weer rozenbladgalwespen.

Rubriek mooie foto’s.
Tom en Nellie van den Heuvel hebben een grote langlijf zweefvlieg fantastisch vastgelegd.

Natuurtip: Kerstwandeling over het oude pad van de Jezuïeten
Zondag 18 december van 10:30 uur tot 12:00 uur

Natuurvereniging IVN Grave organiseert zondag 18 december om 10.30 uur een sfeervolle kerstwandeling voor jong en oud over het zogenaamde Zwietenpad op het landgoed Mariëndaal in Velp bij Grave. Dit pad loopt over het landgoed waar lang geleden de Jezuïeten woonden en uren door de lange beukendreven wandelden om te brevieren en te mediteren.

De wandeling gaat in winterse kerstsfeer door de prachtige oude lanen en over zandpaden met extra aandacht voor de bomen in de winter. De wandeling eindigt op de kinderboerderij BuitenGewoon die tot een sfeervolle kerstboerderij is aangekleed en waar heel veel te genieten valt. Werkgroep Natuurfotografie van natuurvereniging IVN Grave laat in het Buitenhuis een mooie collectie natuurfoto’s uit eigen werk zien op het grote scherm.

Landgoed Mariëndaal
Mariëndaal heeft al een hele lange geschiedenis achter zich. Het is een klein landgoed van ongeveer 52 hectare groot. Er is nog veel intact gebleven van de oorspronkelijke aanleg van het park. Indrukwekkende monumentale bomen waaronder beuken, Hollandse en Amerikaanse eiken, linden en tamme kastanjes. Maar ouderdom, stormen en herinrichting eisten ook hun tol in de loop der jaren. Zelfs voor de statigste bomen is er ook een einde.

Tussen de oude lanen liggen verschillende typen bosjes met loof en naaldbomen en enkele grasveldjes. Achter op de landgoed ligt nog een grote vijver. Het landgoed biedt onderdak aan vele soorten dieren, bomen en planten, waaronder dassen, vossen, reeën, eekhoorn, konijnen, vleermuizen, amfibieën, vissen en heel veel vogels en insecten. Het Brabants Landschap heeft 31 hectare van het landgoed in onderhoud.

Praktische informatie:
• De wandeling start om 10.30 uur aan de poort van de Kinderboerderij Buitengewoon. De ‘Kerst op de kinderboerderij’ begint om 12.00 uur. Voor meer info zie deze site

• Aanmelden is gewenst op emailadres: [email protected]

• Koffie, thee, glühwein of soepje zijn verkrijgbaar tegen kleine vergoeding.

• Parkeren kan gratis op de parkeerplaats bij de basisschool De Verrekijker, Beukenlaan 6, 5363 RA Velp (bij Grave).

• De wandeling is gratis, een vrijwillige bijdrage wordt zeer op prijs gesteld.