De manier waarop aandacht aan Kerstmis besteed kan worden in de Vughtse gevangenis verschilt enorm per regime. Allereerst hangt het van de behoefte van de gedetineerde zelf af. Ook zijn psychische gesteldheid, eventuele behandelingen en bewakingsniveau kunnen een rol spelen. Er zitten echter 600 gevangen op het complex verspreid over acht totaal verschillende afdelingen. De gevangenis probeert maatwerk te leveren.

Saskia Nieuwenhuis (39) is nu drieënhalf jaar protestants gevangenispredikant in Vught. Ze is een luisterend oor en geestelijk begeleidster voor alle gevangenen die dat willen. "Heel eerlijk, Kerstmis is niet een moment waar veel gedetineerden naar uitkijken. Deze periode kan heel confronterend zijn."

Dat komt doordat gevangenen bijvoorbeeld hun dierbaren extra missen. "Maar ook omdat ze zich heel schuldig voelen naar hun slachtoffers. Zo erg dat ze vinden dat ze geen kerst mogen vieren", vertelt Saskia. Het contrast tussen gedetineerden is met Kerstmis heel duidelijk zichtbaar volgens de predikante. "De een sluit zichzelf twee dagen op in zijn cel om kerst te ontlopen. De ander probeert er echt iets van te maken en put er hoop uit."

Er is geen luxe kerstontbijt of -diner uiteraard, al behoort een minikerststol wel tot de mogelijkheden. "Ook kunnen gevangenen gezamenlijk iets lekkers bij elkaar sparen voor een bescheiden kerstmaal", legt Saskia uit.

Waar ze vooral naar uitkijken is de 'bajesagenda' die ze rond kerst krijgen. "Voor veel gevangen is dat niet alleen een agenda vol Bijbelteksten, maar ook een dagboek waarmee ze uitkijken naar lichtpuntjes tijdens hun celstraf."

Samen met haar mede-gevangenispredikanten brengt ze zondag kerstgroeten rond. De grootste viering is de kerkdienst in de stilteruimte van de gevangenis. Er worden in totaal vijf diensten gehouden waar telkens twintig tot veertig gedetineerden naartoe komen.

Als de predikante over het gevangenisterrein loopt, spreken gedetineerden haar telkens enthousiast aan dat ze zondag met kerst langskomen. "Ze ontsnappen even uit de dagelijkse gevangenissleur, het is een moment van ontspanning en bezinning. Dat hebben ze nodig en helpt ze blik op een betere toekomst te houden."

Want volgens Saskia is dat voor sommige gevangenen erg lastig. "Als door wat je hebt gedaan niemand contact meer met je wil en je nooit bezoek of post ontvangt, doet dat iets met een mens. Daarom zijn de kerstkaarten die de kerken naar gevangenen sturen zo ongelofelijk belangrijk."

Die eenzaamheid met Kerstmis bij gevangenen kan ook tot iets goeds leiden merkte Saskia onlangs. "Iemand bij wie de celstraf er bijna op zit en die nu eenzaam is, wil straks andere mensen buiten de gevangenismuren die ook eenzaam zijn met kerst samenbrengen."

Na haar kerkdiensten in de gevangenis viert Saskia zelf Kerstmis met haar familie. Dat voelt niet raar, vertelt ze. "De gedetineerden wensen mij ook een fijne kerst namelijk. Dat je iets zelf niet hebt wil niet zeggen dat je het een ander niet gunt."