De ruzie gaat over geld. Iedereen betaalt een premie aan zijn of haar zorgverzekeraar. Die maakt afspraken met zorgaanbieders zoals ziekenhuizen, psychologen en fysiotherapeuten.

Vooral met kleine zelfstandigen lopen de onderhandelingen dit jaar stroef. Sylvia Las kwam er niet uit met haar verzekeraar CZ. Ze behandelt mensen met niet-aangeboren hersenletsel. Ingewikkelde behandelingen: “CZ wil dat ik een openhartoperatie doe voor de prijs van een wrat verwijderen. Dat ga ik niet doen.”

Als Las op de oude voet doorgaat, moet ze aan het einde van 2023 wellicht een jaarsalaris terugbetalen van het bedrag dat CZ voorschiet. Daar past ze voor: “Ik wil niet meer in die wurggreep. En ik ga geen onkruid plukken en de wortels laten zitten. Ik wil kwaliteit bieden, of niet.”

Waarom gaan die onderhandelingen zo moeilijk? Deels is het de nasleep van de coronajaren, legt woordvoerder Rik van Druten van CZ uit. “Verder zijn vooral de energiekosten gestegen. Daardoor is er inflatie en ook de personeelstekorten in de zorg hebben invloed op de contractonderhandelingen.”

Van Druten waarschuwt: “We kunnen niet met iedereen een contract afsluiten. Als een patiënt dan toch naar een zorgaanbieder gaat met wie wij geen contract hebben, wordt de rekening in de meeste gevallen tot 70 procent vergoed, de rest moet je zelf betalen. En dat kan behoorlijk oplopen.”

Bij Matthijs Blom en Anja de Bok, psychologen in de Tilburgse Reeshof, eisten de onderhandelingen hun tol: “Er komen steeds meer eisen bij en het wordt harder en grimmiger. Zij bepalen hoe ik mensen moet behandelen. Dat kan niet”, zegt De Bok.

Blom: “Een psychologische hulpverlener is geen handige handelaar. Dus je hebt constant stress: maar hopen dat je je behandelingen binnen de tijd kunt doen.”

Bij De Bok en Blom was vorig jaar de maat vol. Ze maken geen afspraken meer met zorgverzekeraars. “We willen onze kwaliteit behouden”, zegt De Bok. Hun cliënten moeten dus, als ze geen zuivere restitutiepolis hebben, 30 procent of meer zelf betalen.

Het wordt dit jaar nog lastiger. Want in de loop van 2023 wil CZ dat je eerst toestemming aan hen vraagt voor je naar een niet-gecontracteerde psycholoog als De Bok en Blom gaat. Het voelt voor de psychologen alsof de ziektekostenverzekeraars de cliënten bij hen weg willen jagen, om ze zo de nek om te draaien.

Maar dat verwijt werpt Van Druten van CZ ver van zich: "Dit suggereert alsof we die toestemming niet willen geven. We willen van tevoren geen blanco cheque afgeven. We willen voorkomen dat we betalen voor behandelingen die niet bar veel doen."

Sylvia Las gaat noodgedwongen werken voor een andere doelgroep: mensen met stress, een burn-out of relatieproblemen. Zij moeten dat zelf betalen of via hun werkgever, zodat Sylvia niet meer met zorgverzekeraars hoeft te werken.

Ze doet het met pijn in het hart: “Ik besef, en dat vind ik heel naar, dat ik hierdoor meewerk aan de tweedeling in de maatschappij. Want iedereen die het zelf kan betalen, kan straks nog op mijn sofa komen. En iedereen die dat niet kan, valt bij mij sneller buiten de boot. Dat vind ik afschuwelijk.”